Eric Lander to zawodnik wagi ciężkiej Big Science. Genetyk, biolog molekularny i matematyk, kierował Międzynarodowym Projektem Genomu Ludzkiego i jest dyrektorem-założycielem potężnego Broad Institute na MIT i Harvardzie. Do jego niezliczonych wyróżnień zalicza się stypendium „geniusza” MacArthura i 14 doktoratów honoris causa. Kiedy Joe Biden został prezydentem, mianował Landera na swojego doradcę ds. nauki i szefa Biura ds. Polityki Naukowej i Technologicznej. Lander stracił pracę z powodu postawionych mu zarzutów znęcał się nad podwładnymiale on poszedł dalej stanąć na czele organizacji non-profit o nazwie Science for America.
Co zatem robi, prowadząc startup z Doliny Krzemowej, którego celem jest rozwiązanie kryzysu klimatycznego poprzez realizację od dawna skrywanego marzenia o czystej energii termojądrowej? Lander jest założycielem i dyrektorem generalnym nowo ogłoszonej firmy Fuzja Pacyfikukierując zespołem, w skład którego wchodzą czołowi naukowcy z krajowych laboratoriów nuklearnych — Lawrence Livermore i Sandia — a także eksperci w dziedzinie symulacji i operacji. Dołącza do kilkudziesięciu firm realizujących marzenie o fuzji, które zawsze wydaje się nieaktualne za 10, 20 lat. I nadal tak jest — Pacific Fusion twierdzi, że uruchomi działającą komercyjną elektrownię termojądrową dopiero po latach trzydziestych XXI wieku. Ale tym razem droga do sukcesu jest jasna. Tak przynajmniej twierdzi jego słynny dyrektor generalny.
W maju 2023 r. Science for America wydał raport które wskazywały na postęp w syntezie termojądrowej, powołując się na niedawne przełomy. Rok wcześniej A Grupa Livermore osiągnięta tak zwany „zysk docelowy”, wytwarzający znacznie więcej energii niż ilość wymagana do przeprowadzenia eksperymentu. Wkrótce po opublikowaniu artykułu Lander po cichu założył firmę z udziałem kilku naukowców w tej dziedzinie, w tym niektórych pracujących w laboratoriach i innych z miejsc takich jak oddział X Alphabetu i Tesla.
Siedząc w sali konferencyjnej w siedzibie Pacific Fusion we Fremont w Kalifornii, Lander wyjaśnia mi, dlaczego komercyjna fuzja jest wreszcie w zasięgu ręki i dlaczego Pacific Fusion może mieć największe szanse na jej urzeczywistnienie. Zaczyna od wprowadzenia mnie w temat syntezy jądrowej, która ma miejsce, gdy wodór, jego zdaniem, „wciska się” w hel, uwalniając ogromne ilości energii. Występuje naturalnie na Słońcu i innych gwiazdach, ale ludzie muszą jeszcze wymyślić, jak skutecznie to zrobić tutaj, na Ziemi. Jednak potencjalna korzyść – nieograniczona czysta energia – skłoniła około 50 startupów do pogoni za tym smokiem. Miliarderzy, w tym Sam Altman i Bill Gates, wspierali jeden lub drugi z tych startupów. Wydaje się, że co kilka miesięcy jeden z tych pretendentów ogłasza Niektóre wyłom.
Dlaczego Pacific Fusion twierdzi, że jest inaczej? Metoda, którą wykorzystuje, nazywa się pulsacyjną fuzją magnetyczną i polega na umieszczaniu maleńkich pojemników z paliwem deuterowo-trytowym w komorze i wysyłaniu przez nie dużych impulsów elektrycznych, aby magnetycznie ścisnąć pojemniki z paliwem i uzyskać fuzję. (Wszystko zostało wyjaśnione tutaj w papier.) „To bardzo atrakcyjne podejście, którego pomysł był znany od dziesięcioleci, ale który stał się wykonalny dopiero w ciągu ostatnich dwóch lat dzięki pracy w laboratoriach krajowych” – mówi Lander. Jego twierdzenie, które będę wielokrotnie powtarzał podczas spotkań z jego zespołem, jest takie, że dokonaliśmy już wszystkich przełomowych odkryć naukowych, których potrzebujemy, aby zrozumieć, jak wykorzystać tę technikę do wygenerowania znacznie większej ilości energii, niż potrzeba do zbudowania i uruchomienia tego systemu. Pozostałe wyzwania – z pewnością trudne – leżą w inżynierii.
Kolejnym wyzwaniem jest zdobycie pieniędzy na budowę prototypów dla setek komercyjnych elektrowni, które teoretycznie rozwiążą światowe problemy energetyczne. (I może spowodować globalne zakłócenia, gdy obecni dostawcy zostaną wywróceni do góry nogami, ale to już inna historia.) Jak sfinansować Moonshot? Nawet jeśli inwestor zaakceptuje ryzyko, perspektywa zwrotu jest odległa: według harmonogramu Pacific Fusion ma posiadać pełnoskalowy system demonstracyjny na początku lat trzydziestych XXI wieku, a systemy komercyjne – w dalszej części dekady.
