Trzy sztabki, które pokazują znaczenie produkcji i eksportu ołowiu w północnej Kordobie. Źródło: Uniwersytet w Kordobie
Trzy sztabki ołowiu odkryte w Los Escoriales de Doña Rama (Belmez), pochodzące z okresu rzymskiego, podkreślają znaczenie produkcji i eksportu ołowiu w północnej Kordobie.
Te trójkątne sztabki, mierzące około 45 centymetrów długości i ważące od 24 do 32 kilogramów, przypominają tabliczkę Toblerone. Jest ich tylko trzech, z czego jeden jest przełamany na pół. Mimo to badanie tych trzech wlewków ołowiu, wcześniej niezbadanych i pochodzących ze złoża Los Escoriales de Doña Rama (Belmez, Kordoba), dostarcza wystarczających informacji, aby stwierdzić, że starożytna Kordoba, stolica regionu Baetica w Cesarstwie Rzymskim, była głównym centrum wytapiania ołowiu w zachodnim świecie starożytnym. Region ten, obejmujący obecnie dolinę Guadiato, Los Pedroches oraz części Jaen, Ciudad Real i Badajoz, produkował ołów do wielu przedmiotów codziennego użytku, takich jak łyżki, płytki i fajki.
Wlewki, pochodzące z I wieku naszej ery, odkopano w XX wieku podczas prac przy gazociągu Maghreb-Europa i przechowywano w Muzeum Belmez oraz w domach prywatnych. Dwa z nich noszą znak identyfikacyjny, pozwalający odsłonić część ich historii i potwierdzić ogromne znaczenie górnictwa w środkowym obszarze Sierra Morena w okresie rzymskim. Znak ten to tak naprawdę dwie litery „SS”, nawiązujące do Societas Sisaponensisprzedsiębiorstwo wydobywcze pochodzące z La Bienvenida (Almodóvar del Campo, Ciudad Real), krainy słynącej z produkcji cynobru, ale której siedziba musiała znajdować się w Kordobie.
Eksport i handel
Oprócz trójkątnego kształtu wlewków, optymalizującego ich pojemność magazynową, fakt, że wlewki były opatrzone tymi literami, oznacza, że miały one zostać wywiezione ze znakiem identyfikującym producenta kawałków, które następnie miały zostać załadowane na statki wzdłuż z innymi produktami. Zatem działalność wydobywcza w północnej Kordobie nie ograniczała się do produkcji ołowiu i srebra, o czym już było wiadomo, ale obejmowała także eksport, co plasowało ten obszar wśród głównych producentów metali przeznaczonych na handel śródziemnomorski, jak stwierdziła międzynarodowa i multidyscyplinarny zespół kierowany przez Uniwersytet w Kordobie w artykule opublikowanym w czasopiśmie „ Journal of Roman Archaeology .
Analiza składu chemicznego wlewków i stabilnych izotopów pozwoliła zespołowi badawczemu zweryfikować, czy zostały one odsrebrzone i czy ruda, z której zostały wykonane, pochodziła z dystryktu Fuente Obejuna-Azuaga, głównego obszaru górniczego obejmującego teren Doña Rama gdzie znaleziono sztabki. Innymi słowy, wszystkie trzy fragmenty miały wspólne pochodzenie, powiązane z tym samym miejscem, w którym je odkryto.
Wnioski i przyszłe badania
Fakt, że wlewki znaleziono w tym samym miejscu, w którym zostały wyprodukowane, jest wyjątkowy i przyczyna tego nie jest znana. Najwięcej sztabek tego typu odnaleziono na dnie Morza Śródziemnego, w miejscach wraków statków, i to właśnie z dna morza uzyskano najwięcej informacji od czasu rozpoczęcia współpracy zespołu badawczego ze specjalistami z Université Toulouse, którzy spędziłem lata studiując skład i tworząc katalog znalezionych tam sztabek. Z analizy wynika, że ponad połowa sztabek zbadanych przez francuskich specjalistów pochodziła z dystryktu Fuente Obejuna-Azuaga, co potwierdza znaczenie Kordoby jako producenta i eksportera sztabek ołowianych.
„Informacje te pokazują, że w starożytności te północne regiony Kordoby szczyciły się głównymi sieciami metalurgicznymi o wielkim znaczeniu handlowym i gospodarczym w basenie Morza Śródziemnego” – powiedział badacz z UCO Antonio Monterroso Checa, dodając, że „co ukazuje poziom uprzemysłowienia, umiejętności i wiedzy niezbędne do osiągnięcia tego poziomu produkcji.” W rzeczywistości, chociaż wiele pozostaje do zbadania, miejsce Doña Rama wydaje się być miastem górniczym z odlewnią, obszarem przetwórczym i być może fortecą. Jednak, jak stwierdził Monterroso Checa, „wszystko to wymaga zbadania”.
Odniesienie: „La societas Sisaponensis, los lingotes de Doña Rama-Belmez y la explotación minerala de los montes de Corduba” autorstwa Antonio Monterroso-Checa, Claude Domergue, Christian Rico, Mar Zarzalejos-Prieto, Fernando Palero-Fernández, Sabine Klein, Isabel María García-Magdaleno, Pier Renato Trincherini, Massimo Gasparini, Francesca Marchegiani, Juan Carlos Moreno-Escribano, Stefano Nisi i José Rafael Ruiz-Arrebola, 3 maja 2024 r., Journal of Roman Archaeology.
DOI: 10.1017/S1047759424000035
Badania wlewków przeprowadzono w ramach projektu MEI-Heritage: Medio, explotación minerala e industria metalúrgica en el sektor central de la Beturia de los Túrdulos/Conventus Cordubensis (s.VII ane–s.II dne). Ciencias aplicadas a lavesigación de un paisaje patrimonial [The Environment, Mining and the Metallurgical Industry in the Central Area of the Beturia de los Túrdulos/Conventus juridicus Cordubensis (7th century BC – 2nd Century AD). Sciences Applied to Research of a Heritage Landscape]projekt finansowany ze środków PAIDI 2020 (Plan badań, rozwoju i innowacji) Junta de Andalucía (ref. P20_00482) oraz Unidad de Investigación y Transferencia en Ciencias del Patrimonio (Jednostka Badań i Transferu Nauk o Dziedzictwie) Uniwersytetu w Kordobie. Badanie jest również częściąProducción y circulación de bienes en el reborde meridional de la Meseta (sur de la provincia de Ciudad Real) entre la Prehistoria reciente y el fin de la Antigüedad[Production and Circulation of Goods on the Southern Rim of the Meseta (South of the Province of Ciudad Real) between Recent Prehistory and the End of Antiquity] projekt finansowany przez hiszpańskie Ministerstwo Nauki i Innowacji (ref. PID2019-105094GB-I00).
