Jeśli chodzi o sprawy społeczne, obecna UE koncentruje się na zatrudnianiu ludzi, głównie w celu zwiększenia konkurencyjności i wzrostu gospodarczego, jednak dyskusyjne jest, czy powinien to być cel końcowy, pisze Maria Nyman.
Maria Nyman jest sekretarzem generalnym Caritas Europa.
Z okazji Międzynarodowego Dnia Godnej Pracy chcemy rozpocząć debatę na temat prawdziwego znaczenia i celu pracy, która wykracza daleko poza podnoszenie i przekwalifikowywanie na rzecz zwiększenia produktywności, konkurencyjności i wzrostu.
Ten cel UE był ostatnio wielokrotnie konsolidowany. The Deklaracja La Hulpe’a, przyjęte na zakończenie kwietniowej konferencji wysokiego szczebla na temat europejskiego filaru praw socjalnych, określa osoby niepracujące jako „niewykorzystany potencjał rynku pracy”.
Draghi jest pożądany raport w sprawie konkurencyjności stwierdza, że „konkurencyjność dzisiaj jest […] wiedzy i umiejętności ucieleśnionych w sile roboczej”. Niedługo potem, co nie było zaskoczeniem, przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen pyta Roxana Mînzatu, kandydatka na komisarza ds. ludzi, umiejętności i gotowości, „aby kierować całościowymi pracami nad wzmocnieniem kapitału ludzkiego w Europie […] oraz pomóc w rozwiązaniu problemu niedoborów umiejętności i siły roboczej, które utrudniają naszą produktywność i konkurencyjność”.
Raport Draghiego i list zawierający misję von der Leyen do Mînzatu skupiają się głównie na promowaniu produktywności, konkurencyjności i wzroście gospodarczym – „świętym Graalu” każdej gospodarki. Jeśli jednak takie jest nasze jedyne rozumienie pracy i jej celu, to obraliśmy całkowicie błędny kierunek.
Jedno powinno być oczywiste: podstawowym celem pracy nie jest służenie logice wzrostu. Nie oznacza to jednak, że wszelki wzrost jest zły lub że nie przyczynił się w żaden sposób do dobrobytu ludzi.
Jednak celem dobrego samopoczucia jest służenie spełnieniu ludzi i dobru naszego środowiska.
Jeżeli praca ma na celu służyć dobru społeczeństwa i naszego środowiska, wszelka nasza działalność zmierzająca do tego celu powinna być postrzegana jako praca.
W tym sensie praca obejmuje wszystkie formy pracy, zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne, umowne i pozaumowne, które wspierają ludzi i chronią nasze środowisko.
Należy to uznać za wyraz troski o dobro wspólne. Opieka nad dziećmi, chorymi lub starszymi krewnymi jest formą pracy.
Wolontariat w społecznościach lokalnych, na rzecz organizacji charytatywnych lub celów politycznych jest formą pracy. Wolontariusze odgrywają kluczową rolę społeczną i pokazują, że zatrudnienie, czyli zarobkowa praca polegająca na dostarczaniu towarów lub usług, to tylko jeden z aspektów naszej codziennej pracy.
Tymczasem, aby zatrudnienie miało sens, a zatem spełniało swój podstawowy cel, jakim jest służenie dobru społeczeństwa i naszego środowiska, celem powinno być pozostawienie lepszego świata, niż zastał.
Powinna umożliwiać ludziom godne życie, zarówno pracownikom, jak i osobom, których to dotyczy. Powinna chronić przyrodę i środowisko.
Niestety, wiele stanowisk pracy w naszych nowoczesnych społeczeństwach nie jest wyrazem troski, lecz wymaga zwiększenia produkcji w celu maksymalizacji zysków kilku bogatych akcjonariuszy.
Dążąc do maksymalizacji zysków, powszechną praktyką przedsiębiorstw jest ściganie się w dół w zakresie wynagrodzeń, warunków pracy i zrównoważonego rozwoju, co prowadzi do ubóstwa pracujących, rozpadu rodzin, wypalenia zawodowego i niszczenia środowiska.
Prace powinny koncentrować się na gospodarce prawdziwie skoncentrowanej na człowieku i sprawiedliwej, w której godność osoby ludzkiej jest naprawdę w centrum uwagi, aby służyć dobru ludzi i naszemu środowisku. Decydenci UE muszą zmienić swoje nastawienie, podejmując trzy działania.
Po pierwsze, należy uznać, że celem pracy jest przede wszystkim służenie dobru wspólnemu, a nie logice wzrostu gospodarczego i zrozumieć, że praca to nie to samo, co zatrudnienie.
Praca obejmuje wszelkie formy pracy mające na celu troskę o ludzi i nasz wspólny dom. Zatrudnienie to tylko jeden z aspektów naszej codziennej pracy.
Po drugie, należy cenić wszystkie formy pracy, niezależnie od tego, czy są uwzględniane na tradycyjnym rynku pracy, czy też nie. Oznacza to uznanie i docenienie pracy: „niezbędnych pracowników” – w tym pracowników opieki, rodziców i opiekunów nieformalnych – pracowników młodzieżowych, działaczy na rzecz ochrony środowiska itp.
Te formy pracy mają większą wartość niż wiele zawodów często spotykanych na tradycyjnym rynku pracy, nastawionym na maksymalizację zysków.
Wreszcie, promować zatrudnienie oparte na dobrych warunkach pracy, godziwych płacach, dostępie do ochrony socjalnej i procesach demokratycznych, które mają służyć dobru wspólnemu. Zatrudnienie jest prawem każdego.
Oznacza to, że powinien on być dostępny dla wszystkich, na przykład w ramach unijnych ram gwarancji zatrudnienia. Jednocześnie należy wspierać pracowników poprzez elastyczną organizację pracy i „prawo do odłączenia się”.
Stawiając ludzi i planetę w centrum uwagi, możemy przestać wykorzystywać „pracę” do napędzania produktywności, konkurencyjności i wzrostu gospodarczego, gdy odbywa się to kosztem prawdziwego rozwoju ludzkiego i zrównoważonego rozwoju.
