Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen potwierdziła w piątek (6 grudnia), że UE osiągnęła porozumienie o wolnym handlu z Argentyną, Brazylią, Paragwajem i Urugwajem – blokiem Mercosur.
Porozumienie, ogłoszone wspólnie z argentyńskim przywódcą Javierem Milei, prezydentem Brazylii Luizem Inácio Lulą da Silvą, prezydentem Paragwaju Santiago Peñą i Luisem Lacalle Pou z Urugwaju, kończy 25 lat negocjacji, które spotkały się z ostrym sprzeciwem ze strony Francji, rolników i unijnych grup ekologicznych w całej Unii .
„Dzisiejszy dzień stanowi prawdziwie historyczny kamień milowy” – powiedziała von der Leyen po dwudniowym szczycie w Montevideo. „Wysyłamy jasny i mocny sygnał do świata w coraz bardziej konfrontacyjnym świecie […]że to porozumienie jest nie tylko szansą gospodarczą, ale koniecznością polityczną”.
„Wierzymy, że otwartość i współpraca są prawdziwymi motorami wzrostu i dobrobytu” – dodał przewodniczący organu wykonawczego UE. „Wiemy, że silny wiatr wieje w przeciwnym kierunku […] ale to porozumienie jest naszą odpowiedzią”.
Potwierdzając zawiłości negocjacji, Lacalle Pou stwierdziła, że umowa „nie będzie magicznym rozwiązaniem”, dodając, że „kroki będą stopniowe, ale pewne”.
Rozpoczęte w 1999 r. negocjacje w sprawie porozumienia UE–Mercosur zaowocowały pierwszym „porozumieniem politycznym” w 2019 r. Jego ratyfikacja przez państwa członkowskie została jednak wstrzymana ze względu na powszechne niezadowolenie rolników i ciągłe obawy dotyczące rozbieżności w normach środowiskowych między UE i bloku południowoamerykańskiego.
Umowa ma na celu utworzenie jednej z największych stref wolnego handlu na świecie, w ramach której zniesione zostaną cła na kluczowe gałęzie przemysłu eksportującego UE, takie jak samochody, maszyny, chemikalia i farmaceutyki.
Według Komisji w sumie umowa wyeliminuje cła importowe na 91% eksportu UE do krajów Mercosur, a także 92% eksportu Mercosuru do UE dane.
W sektorze rolno-spożywczym porozumienie stopniowo zniesie 93% ceł na eksport UE do krajów Mercosur, w tym na wino, napoje spirytusowe, oliwę z oliwek i brzoskwinie w puszkach, a także liberalizuje 82% importu produktów rolnych.
Obecnie kraje Mercosuru są już kluczowymi partnerami handlowymi UE, a całkowity eksport UE do Brazylii, Argentyny, Urugwaju i Paragwaju w 2023 r. wyniesie 55,7 mld euro. Import z tych krajów do UE w tym samym roku wyniósł 53,7 mld euro.
Biorąc pod uwagę zwiększone napięcia z dwoma głównymi światowymi partnerami handlowymi UE, Stanami Zjednoczonymi i Chinami, w szczególności gigant eksportowy Niemcy opowiadają się za szybkim zawarciem umowy, a kilka branż i polityków sugeruje podzielenie umowy na dwa elementy.
Umożliwiłoby to ratyfikację kluczowych części porozumienia, w tym taryf i kontyngentów importowych, przez kwalifikowaną większość krajów UE, czyli co najmniej 15 krajów reprezentujących 65% całkowitej populacji UE, a także Parlament Europejski.
Dopiero „początek procesu”
Zawarcie porozumienia następuje w chwili, gdy Francja, jej zagorzały krytyk, jest zmartwiona niepewność polityczna, premier Michel Barnier podał się do dymisji w czwartek (5 grudnia) po utracie dzień wcześniej wotum zaufania dla planów budżetowych w Zgromadzeniu Narodowym.
„Komisja ma wyłączne kompetencje w zakresie negocjowania umów handlowych” – rzecznik Komisji Olof Gill – powiedział w czwartek dziennikarzomodpowiadając na pytanie, jak kryzys rządu francuskiego wpłynie na negocjacje w sprawie Mercosuru.
Krytycy porozumienia, w tym rządy Francji i Polski, ostrzegają przed zwiększonym importem taniej żywności z bloku Mercosur, który ich zdaniem stwarza niesprawiedliwy konkurencja dla europejskich rolników ze względu na różnice w normach środowiskowych.
Komisja zaproponowała, aby w 2019 r. rozwiać ciągłe obawy pakiet wsparcia finansowego do 1 miliarda euro w przypadku zakłóceń na rynku. Podczas piątkowej konferencji prasowej von der Leyen nie odniosła się jednak do tego pakietu.
Tymczasem przez ostatnie kilka tygodni Francja dążyła do zbudowania tzw. „mniejszości blokującej” przeciwko porozumieniu – składającej się z co najmniej czterech krajów reprezentujących co najmniej 35% populacji UE. Choć wyraźnie tylko Polska sprzeciwiało się porozumieniu, zastrzeżenia mają także inne kraje, m.in. Austria, Holandia i Belgia.
Nadzieje na ratyfikację porozumienia przez państwa członkowskie doznały w czwartek kolejnego ciosu AFP podało, że źródła włoskiego rządu stwierdziły, że „nie ma warunków”, aby Rzym mógł podpisać porozumienie. Włoska agencja informacyjna ANSA potwierdziło doniesienia AFP z piątkowego poranka.
„Podpisanie układu o stowarzyszeniu UE-MERCOSUR może nastąpić jedynie pod warunkiem odpowiednich zabezpieczeń i rekompensat w przypadku braku równowagi w sektorze rolnym” – ANSA cytuje wypowiedź urzędników włoskiego rządu.
W piątek Gill powiedział również: „Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że porozumienie polityczne to dopiero pierwszy etap długiego procesu prowadzącego do ostatecznej ratyfikacji jakiejkolwiek umowy handlowej, inwestycyjnej lub partnerskiej”.
„To nie koniec procesu; to początek procesu” – dodał.
Sofia Sanchez Manzanaro i Maria Simon Arboleas wniosły swój wkład w raportowanie.
[Edited by Anna Brunetti/Martina Monti]
