Rola Afryki Północnej w prehistorii Morza Śródziemnego

Archeologiczne badania terenowe w Maroku pozwoliły odkryć najwcześniejsze nieznane wcześniej społeczeństwo rolnicze ze słabo poznanego okresu prehistorii północno-zachodniej Afryki.

Badanie to, opublikowane dzisiaj w Antykpo raz pierwszy ujawnia znaczenie Maghrebu (północno-zachodniej Afryki) w powstaniu złożonych społeczeństw w szerzej rozumianym regionie Morza Śródziemnego.

Dzięki śródziemnomorskiemu środowisku, granicy z Saharą i najkrótszej przeprawie morskiej między Afryką a Europą, Maghreb jest doskonale położony jako węzeł najważniejszych wydarzeń kulturalnych i połączeń międzykontynentalnych w przeszłości.

Chociaż znaczenie regionu w okresie paleolitu, epoki żelaza i islamu jest dobrze znane, istnieje znaczna luka w wiedzy na temat archeologii Maghrebu pomiędzy ok. 4000 i 1000 p.n.e., okres dynamicznych zmian w dużej części Morza Śródziemnego.

Aby rozwiązać ten problem, Youssef Bokbot (INSAP), Cyprian Broodbank (Cambridge University) i Giulio Lucarini (CNR-ISPC i ISMEO) przeprowadzili wspólne, multidyscyplinarne badania archeologiczne w terenie w Oued Beht w Maroku.

Prof. Broodbank stwierdza: „Przez ponad trzydzieści lat byłem przekonany, że archeologii śródziemnomorskiej brakowało czegoś fundamentalnego w późniejszej prehistorycznej Afryce Północnej. Teraz w końcu wiemy, że było to słuszne i możemy zacząć myśleć w nowy sposób, który uzna dynamiczny wkład Afrykanów w powstanie i interakcje wczesnych społeczeństw śródziemnomorskich”.

Jak stwierdzają autorzy: „Od ponad stulecia ostatnią wielką niewiadomą późniejszej prehistorii Morza Śródziemnego jest rola, jaką odegrały społeczeństwa zamieszkujące wybrzeża Afryki Południowej na zachód od Egiptu. Nasze odkrycia dowodzą, że różnica ta nie wynikała z żadnego braku o dużej działalności prehistorycznej, ale ze względu na względny brak badań i publikacji, obecnie Oued Beht potwierdza centralną rolę Maghrebu w powstaniu zarówno społeczeństw śródziemnomorskich, jak i szerszych społeczeństw afrykańskich”.

Wyniki te pokazują, że miejsce to było największym kompleksem rolniczym z tego okresu w Afryce poza regionem Nilu. Wszystkie dowody wskazują na obecność osady rolniczej na dużą skalę – podobnej wielkości do Troi z wczesnej epoki brązu.

Zespół odkrył bezprecedensowe pozostałości udomowionych roślin i zwierząt, ceramikę i lit, wszystkie datowane na końcowy okres neolitu. Wykopaliska ujawniły również obszerne dowody na istnienie głębokich dołów magazynowych.

Co ważne, współczesne stanowiska z podobnymi jamami odkryto po drugiej stronie Cieśniny Gibraltarskiej w Iberii, gdzie znaleziska kości słoniowej i strusich jaj od dawna wskazywały na powiązania afrykańskie. Sugeruje to, że Maghreb odegrał kluczową rolę w szerszym rozwoju zachodniej części Morza Śródziemnego w czwartym tysiącleciu p.n.e.

Oued Beht i północno-zachodni Maghreb były wyraźnie integralnymi częściami szerszego regionu śródziemnomorskiego. W związku z tym odkrycia te znacząco zmieniają nasze rozumienie późniejszej prehistorii Morza Śródziemnego i Afryki.

Jako autorzy Antyk w artykule stwierdza się: „Konieczne jest rozważenie Oued Beht w szerszych, współewoluujących i łączących ramach obejmujących ludy po obu stronach bramy śródziemnomorskiej-atlantyckiej w późniejszym czwartym i trzecim tysiącleciu p.n.e. – oraz, pomimo całego prawdopodobieństwa przemieszczania się w obu kierunkach, aby uznać ją za społeczność o wyraźnie afrykańskim pochodzeniu, która w znacznym stopniu przyczyniła się do ukształtowania tego świata społecznego”.