Ustawa o surowcach krytycznych jest wciąż w powijakach, została przyjęta pod koniec ostatniej kadencji parlamentu. Czy nowy PE i Komisja nadal będą zaangażowane w zmniejszanie zależności UE od elementów składowych zielonej gospodarki?
W marcu UE przyjęła przełomową ustawę o surowcach krytycznych, jeden z ostatnich aktów prawnych, które zostaną sformalizowane pod koniec kadencji 2019–2024. Od tego czasu wybory do Parlamentu Europejskiego przyniosły wynik, który znacząco przesuwa spektrum polityczne w prawo.
Ponieważ znaczna część ogólnej strategii w zakresie surowców krytycznych nie została jeszcze zrealizowana, co dalej z dążeniem UE do zmniejszenia swojej zależności od elementów składowych nowoczesnej gospodarki?
Parlament Europejski odbył pierwszą sesję plenarną kadencji 2024–2029 w Strasburgu, a we wrześniu rozpocznie przesłuchania zatwierdzające komisarzy nominowanych przez 27 państw członkowskich UE.
Do listopada znany będzie skład nowej Komisji, po określeniu jej priorytetów podczas przesłuchania zatwierdzającego. Przed wyborami posłowie do Parlamentu Europejskiego wzywali Komisję do rozpoczęcia prac nad wdrażaniem strategii.
Jednym z głównych obszarów, w których nowa kadencja parlamentu i komisji może mieć wpływ na unijną ustawę o surowcach krytycznych, jest ustalenie priorytetów w zakresie identyfikacji i klasyfikacji surowców krytycznych. Parlament odgrywa rolę w ustalaniu, które materiały uważa się za krytyczne, na podstawie takich czynników, jak znaczenie gospodarcze, ryzyko dostaw i znaczenie strategiczne.
Zmiany w składzie parlamentu po wyborach mogą doprowadzić do przesunięć w wykazie surowców krytycznych i dostosowania polityki UE w zakresie promowania ich odpowiedzialnego pozyskiwania i zrównoważonego wykorzystania.
Obecnie na liście znajdują się 34 materiały, w tym 17 surowców strategicznych (SRM). Ta ostatnia kategoria obejmuje materiały, w przypadku których oczekuje się wykładniczego wzrostu popytu, które mają złożone wymagania produkcyjne i dlatego są narażone na większe ryzyko problemów z dostawami. To, które materiały znajdą się na liście, a które otrzymają oznaczenie SRM, było kwestią sporną, która będzie nadal przedmiotem większej debaty.
Na przykład tymczasowe porozumienie osiągnięte przez Radę i Parlament dodało aluminium do wykazu minerałów i metali objętych CRMA. Włączenie tego metalu w ostatniej chwili wraz z towarzyszącymi mu boksytem i tlenkiem glinu wynikało z jego zastosowania w czystych technologiach. Obecnie do materiałów określanych jako SRM zalicza się lit, krzemometal, gal, mangan i kobalt.
Korzystanie z listy
Teraz, gdy lista została przyjęta, firmy z sektora surowców nalegają, aby ją stosować. „W przygotowaniu mamy ponad 70 projektów, które pozwolą spełnić kryteria określone w Ustawie na rok 2030, od wydobycia, przez przetwarzanie, po recykling” – mówi Guy Thiran, dyrektor generalny europejskiego stowarzyszenia przemysłu metalowego Eurometaux.
„Europa stoi przed dwuletnim wyzwaniem przekształcenia tych ambicji w ostateczne decyzje inwestycyjne w warunkach ostrej globalnej konkurencji. Wymaga to szybkiego uzyskania lokalnych pozwoleń, specjalnego funduszu UE na rzecz surowców krytycznych oraz kompleksowej poprawy europejskiej konkurencyjności – od cen energii po obciążenia regulacyjne” – powiedział Thiran.
Samochody elektryczne napędzają popyt
Oczekuje się, że samochody elektryczne zwiększą popyt na materiały, których obecnie w UE brakuje. Na przykład oczekuje się, że zapotrzebowanie na lit w UE wzrośnie dwunastokrotnie do 2030 r.
W obecnej sytuacji UE nie ma możliwości zaspokojenia tego zapotrzebowania bez znacznego wzrostu importu, zwiększając tym samym zależność od innych części świata. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) szacuje, że zapotrzebowanie światowego sektora energetycznego na minerały krytyczne może wzrosnąć czterokrotnie do roku 2040.
Aby zaspokoić ten zwiększony popyt, Międzynarodowa Agencja Energetyczna szacuje, że do 2030 r. konieczne będzie otwarcie 388 nowych zakładów wydobywczych.
W Parlamencie Europejskim panuje znaczny sceptycyzm co do otwierania nowych kopalń, biorąc pod uwagę szkody dla środowiska, jakie mogą one spowodować. Możliwe jednak, że nowy parlament, który przesunął się na prawo, będzie inaczej myślał o górnictwie.
Ponadto wynik wyborów może mieć wpływ na realizację działań mających na celu zmniejszenie uzależnienia UE od zewnętrznych źródeł surowców krytycznych, zwłaszcza metali.
Decyzje parlamentu w kwestiach takich jak cele w zakresie recyklingu, normy efektywnego gospodarowania zasobami i polityka handlowa mogą mieć bezpośredni wpływ na wysiłki Unii na rzecz dywersyfikacji łańcuchów dostaw, promowanie krajowego wydobycia i przetwarzania oraz rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym w odniesieniu do surowców krytycznych.
Surowe obawy związane z handlem
Kolejnym obszarem, który będzie miał wpływ na surowce krytyczne, jest handel i tutaj nowy parlament i komisja mogą mieć znaczący wpływ. Komisja negocjuje umowy handlowe z krajami trzecimi, które następnie muszą zostać ratyfikowane przez Parlament Europejski i rządy krajowe.
Pojawiły się obawy, że ostatnie negocjacje Komisji nie są w pełni zgodne z celami ustawy o surowcach krytycznych. Eurometaux napisał do Komisji, aby wyrazić swoje obawy. „Ta rozbieżność może potencjalnie zaszkodzić istniejącej produkcji surowców strategicznych w Europie” – stwierdzili w dokumencie przedstawiającym stanowisko.
Zalecają, aby nowa Komisja przyjęła dostosowane podejście do liberalizacji ceł, zwracając szczególną uwagę na istniejący potencjał przemysłowy UE w zakresie surowców strategicznych i krytycznych podczas negocjowania umów handlowych z krajami trzecimi. „Aby uwolnić pełny potencjał przyszłych umów o wolnym handlu, potrzebne jest dostosowane podejście w dyskusjach handlowych w odniesieniu do surowców uznawanych za priorytetowe w ustawie o surowcach krytycznych” – stwierdzili.
Eurometaux dodał: „Komisja UE powinna rozróżnić surowce krytyczne, w przypadku których głównym celem jest zachowanie istniejącego przemysłu produkcyjnego w Europie, od tych, w przypadku których UE nie dysponuje obecnie odpowiednim potencjałem przemysłowym”.
Przemysł neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla
Jako przykład podają umowę o wolnym handlu między UE a Indiami, w której stwierdzono, że otwarcie rynku UE dla bezcłowego indyjskiego aluminium utrudniłoby osiągnięcie celów UE w zakresie przemysłu neutralnego pod względem emisji dwutlenku węgla i podważyłoby jej wysiłki na rzecz promowania wyższych standardów zrównoważonego rozwoju.
Branża chciałaby również bardziej rygorystycznych reguł pochodzenia dla produktów metalowych, przy czym złagodzenie przepisów mogłoby zakłócić funkcjonowanie unijnych producentów metali i podmiotów zajmujących się recyklingiem. Wzywają także Komisję do nadania priorytetu włączeniu jasnych standardów zrównoważonego rozwoju do nowych umów o wolnym handlu.
Patrząc w przyszłość, Unia Europejska stoi przed wyzwaniem zrównoważenia swoich ambicji zapewnienia dostępu do surowców krytycznych ze swoim zaangażowaniem w zrównoważony rozwój środowiskowy, odpowiedzialność społeczną i współpracę międzynarodową.
W następstwie wyborów do Parlamentu Europejskiego UE będzie musiała w dalszym ciągu dążyć do kompleksowego podejścia do polityki surowcowej, które integruje konkurencyjność gospodarczą z ochroną środowiska i dobrobytem społecznym.
[By Dave Keating I Edited by Brian Maguire | Euractiv’s Advocacy Lab ]
