Badania wskazują na ogólnoświatowy wzorzec, w którym szczyt samobójstw przypada na poniedziałki i Nowy Rok, przy niespójnych tendencjach w weekendy i święta w różnych regionach. To ważne odkrycie podkreśla potrzebę ukierunkowanych strategii zapobiegania samobójstwom dostosowanych do konkretnych czasów i grup demograficznych.
Nowa analiza danych z 26 krajów, opublikowana dzisiaj (23 października) w BMJ’apokazuje, że ryzyko samobójstwa jest najwyższe w poniedziałki i wzrasta w Nowy Rok. Jednakże ryzyko w weekendy i Boże Narodzenie różni się w zależności od kraju i regionu.
Naukowcy są przekonani, że ich odkrycia mogą pomóc w lepszym zrozumieniu krótkoterminowych wzorców ryzyka samobójstwa, pomagając w opracowywaniu skuteczniejszych strategii zapobiegawczych i kampanii uświadamiających.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2019 r. ponad 700 000 osób zmarło w wyniku samobójstwa, co stanowi około 1,3% zgonów na świecie. Liczba ta przewyższa liczbę zgonów z powodu malarii, HIV/AIDS i raka piersi.
Tygodniowe i świąteczne różnice w liczbie samobójstw
Poprzednie badania wykazały, że ryzyko samobójstwa różni się w zależności od dnia tygodnia, ale wyniki dotyczące związku między najważniejszymi świętami a ryzykiem samobójstwa są niespójne i mają ograniczony zakres geograficzny.
Aby rozwiązać ten problem, badacze wykorzystali bazę danych Multi-City Multi-country Collaborative Research Network do analizy danych dotyczących samobójstw w 740 lokalizacjach w 26 krajach i terytoriach w latach 1971–2019. W analizie uwzględniono nieco ponad 1,7 miliona samobójstw.
W okresie objętym badaniem najwyższy wskaźnik samobójstw był w Korei Południowej i Japonii, Republice Południowej Afryki i Estonii, a najniższy na Filipinach, Brazylii, Meksyku i Paragwaju. We wszystkich krajach wyższą liczbę samobójstw wykazano w przypadku mężczyzn (w porównaniu z kobietami) i osób w wieku 0–64 lat (w porównaniu z 65 lat i starszych).
Różnice regionalne i wzorce czasowe
We wszystkich krajach ryzyko samobójstwa było najwyższe w poniedziałki (około 15–18% wszystkich samobójstw) w porównaniu z innymi dniami powszednimi.
Wpływ weekendu na samobójstwo był mieszany. W wielu krajach Ameryki Północnej, Azji i Europy ryzyko samobójstwa było najniższe w soboty i niedziele. Jednakże ryzyko wzrosło w weekendy w krajach Ameryki Południowej i Środkowej, Finlandii i Republice Południowej Afryki.
Ryzyko samobójstwa wzrosło w Nowy Rok we wszystkich krajach, szczególnie u mężczyzn, podczas gdy w Boże Narodzenie sytuacja była zróżnicowana, przy nieznacznym wzroście w krajach Ameryki Środkowej i Południowej oraz Republice Południowej Afryki, ale ogólnie zmniejszonym ryzyku w krajach Ameryki Północnej i Europy .
W przypadku trzech krajów i regionów Azji Wschodniej, gdzie ludzie obchodzą Nowy Rok Luna (Chiny, Korea Południowa i Tajwan), tylko Korea Południowa wykazała zmniejszone ryzyko samobójstwa.
Implikacje dla zapobiegania samobójstwom
Możliwe wyjaśnienia obejmują stres wywołany presją w pracy na początku tygodnia oraz wyższe wskaźniki spożycia alkoholu przed i w Nowy Rok oraz w weekendy. Autorzy twierdzą, że potrzebne są dalsze badania, aby zbadać te czynniki.
W inne święta państwowe w wielu krajach ryzyko samobójstwa wiązało się z niewielkim spadkiem, z wyjątkiem krajów Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie ryzyko generalnie wzrosło jeden lub dwa dni po tych świętach.
Są to ustalenia obserwacyjne i badacze zdają sobie sprawę z kilku ograniczeń badania, takich jak możliwe zaniżenie lub błędnie sklasyfikowanych danych dotyczących samobójstw w niektórych krajach oraz brak możliwości oceny wpływu różnych rodzajów świąt (np. festiwali lub dni pamięci) na ryzyko samobójstwa na podstawie kraj.
Twierdzą jednak, że odkrycia „dostarczają nowych dowodów naukowych na skalę globalną, które mogą pomóc w opracowaniu bardziej ukierunkowanych programów zapobiegania samobójstwom i reagowania na nie w zależności od świąt i dnia tygodnia”.
Odniesienie: „Związek świąt i dnia tygodnia z ryzykiem samobójstwa: badanie wielonarodowe, dwuetapowe, szeregi czasowe” 23 października 2024 r., BMJ’a.
DOI: 10.1136/bmj-2024-077262
