Objawy mojego zawału serca były tak łagodne, że nie zdawałem sobie sprawy, że go mam – następnego dnia miałem pilną operację

Jako były sekretarz stanu ds. zdrowia Norman Fowler uważał, że ma wystarczającą wiedzę, aby natychmiast rozpoznać, czy ma zawał serca.

„Zakładałem, że gdybym miał takiego, byłoby to dramatyczne, bolesne i upadłbym na ziemię, ale wcale tak nie było” – mówi Lord Fowler, który przez sześć lat był sekretarzem zdrowia w latach 80. podczas rządów Margaret Thatcher premier.

Wysoki, szczupły 86-latek przeszedł w maju w swoim mieszkaniu w zachodnim Londynie zawał serca, podczas którego dopływ krwi do serca jest częściowo lub całkowicie zablokowany w wyniku zakrzepu w jednej z głównych tętnic wieńcowych.

Wspomina, jak opadł na krzesło w przedpokoju po tym, jak „nagle poczuł ucisk w klatce piersiowej”. Jego żona Fiona (78 l.) natychmiast zorientowała się, że coś jest nie tak.

„Miał szarą twarz, ale wciąż przytomny. Nigdy wcześniej nie widziałam go tak wyglądającego” – wspomina.

„Początkowo myślałam, że to może być niestrawność, bo mógł ze mną porozmawiać”.

Chociaż miażdżący ból w środku klatki piersiowej, nudności i ból w jednym lub obu ramionach to klasyczne objawy zawału serca, u niektórych starszych osób objawy są mniej oczywiste, mówi profesor Bryan Williams, dyrektor medyczny brytyjskiego szpitala Fundacja Serce.

Jak wyjaśnia: „Może się zdarzyć, że członek rodziny zauważy, że jego kolor jest nieco inny; majaczenie może być także objawem zawału serca u osoby starszej.

W rzeczywistości w przypadku niektórych starszych ofiar dezorientacja i osłabienie są jedynymi sygnałami ostrzegawczymi, że doświadczają zdarzenia potencjalnie zagrażającego życiu.

Choć początkowo nie zdawała sobie sprawy z powagi sytuacji, Fiona zadzwoniła pod numer 111. „Gdybym wiedziała, że ​​to zawał serca, zadzwoniłabym pod numer 999, ale nie sądziłam, że to coś poważnego” – mówi.

Wysłano dwóch „bardzo zdolnych” ratowników medycznych, którzy wykonali elektrokardiogram (elektryczny zapis pracy serca w celu wykrycia oznak zawału) lordowi Fowlerowi i go zbadali.

„Nie mieli też pociągłych twarzy, co spowodowałoby, że pomyślałbym: „To już mój koniec!” – mówi ironicznie.

W pobliskim szpitalu Charing Cross wykonano mu test mierzący poziom troponiny, białka wydzielanego przez serce, gdy brakuje mu krwi bogatej w tlen. Trzy godziny później potwierdzono, że rzeczywiście miał zawał serca spowodowany częściową blokadą tętnicy.

Później tego samego dnia został przeniesiony na światowej klasy oddział kardiologiczny w szpitalu Hammersmith, gdzie został podłączony do monitora i pozostawał pod obserwacją przed pilną operacją mającą na celu udrożnienie zablokowanej tętnicy następnego dnia.

„Ważne jest monitorowanie pracy serca w ciągu kilku godzin po zawale serca; to trudny czas” – mówi profesor Williams. Aby usunąć zator, chirurdzy wprowadzili cienką, pustą sondę – zwaną cewnikiem – do tętnicy w pachwinie lorda Fowlera i wprowadzili ją do zablokowanej tętnicy.

Następnie wprowadzili przez cewnik małą siateczkową rurkę – stent – ​​aby otworzyć tętnicę i przywrócić przepływ krwi do serca. Codziennie do szpitala trafia około 300 osób z podejrzeniem zawału serca. Większość ataków jest wywoływana przez zgrubienie tętnic spowodowane gromadzeniem się blaszek tłuszczowych. Zwykle jest to wynikiem wysokiego ciśnienia krwi, wysokiego poziomu cholesterolu lub cukrzycy typu 2.

Dobra wiadomość jest taka, że ​​liczba zawałów serca i udarów mózgu w Wielkiej Brytanii spadła (według badania BMJ o około 30 procent w latach 2000–2019). Poprawiły się także wskaźniki przeżywalności, twierdzi profesor Williams.

„Kiedy zaczynałem pracę jako lekarz w NHS, około siedmiu na dziesięciu ludzi ostatecznie umierało na ostry zawał serca. Dzięki nowym lekom i interwencjom, takim jak stenty, siedmiu na dziesięciu pacjentów przeżywa obecnie”.

Jednak według raportu American Heart Association około 20 procent ofiar będzie hospitalizowanych po raz drugi w ciągu pięciu lat. Osoby, które przeżyły, otrzymują porady dotyczące zmiany stylu życia i diety, aby zapobiec kolejnemu atakowi.

Lekarze nie byli w stanie powiedzieć, co spowodowało zawał serca lorda Fowlera, ponieważ nie miał on wysokiego ciśnienia krwi ani nie znajdował się pod żadnym szczególnym stresem – wydaje się, że było to związane z wiekiem.

Rzeczywiście lord Fowler myślał, że odżywia się „w miarę zdrowo, ale moja dieta jest teraz jeszcze bardziej rygorystyczna i nie jem już takich rzeczy jak kruszonka jabłkowa, co jest źródłem smutku” – mówi.

Zamiast tego nacisk położony jest na dietę śródziemnomorską – dużo sałatek i warzyw, a od czasu do czasu jakiś przysmak. Po czterech miesiącach powrócił do dobrej formy. Oprócz zmiany diety musiał także wprowadzić dość duże zmiany w swoim życiu.

Lekarze kazali mu zachować spokój i uniknąć nadmiernego obciążania serca. „Łatwiej to powiedzieć niż zrobić w przypadku kogoś, kto był tak zaangażowany politycznie przez ostatnie 50 lat” – mówi lord Fowler, który był lordem spikerem Izby Lordów w latach 2016–2021 i niedawno opublikował wspomnienie ze swojego czasu w rządzie, „The Najlepsi z wrogów: pamiętniki 1980–97.

Poinstruowano go również, aby wykonywał codzienne ćwiczenia, takie jak unoszenie kolan i ramion, prostowanie nóg, stukanie palcami u nóg i wyciskanie na klatkę piersiową – co, jak twierdzi, robi z wielkim zaangażowaniem – w celu poprawy ogólnej sprawności. (Jego obowiązki w Izbie Lordów przez ostatnie kilka lat oznaczały, że podejmował jedynie „umiarkowane ćwiczenia, głównie spokojne spacery”).

Teraz przyjmuje „codzienny koktajl tabletek”, aby pomóc sobie z chorobą, w tym leki rozrzedzające krew (aspirynę i klopidogrel), aby zmniejszyć ryzyko przyszłych zatorów lub zakrzepów, statyny, ramipril i lanzoprazol (inhibitor pompy protonowej zmniejszający wydzielanie kwasu żołądkowego, aby przeciwdziałać wpływowi innych leków na błonę śluzową żołądka).

Profesor Williams twierdzi, że to połączenie leków „w ogromnym stopniu przyczyniło się” do poprawy wskaźników przeżycia pooperacyjnego pacjentów. „Dlatego naprawdę ważne jest, aby pacjenci nadal je przyjmowali” – dodaje.

Zawał serca zmienił styl życia Lorda Fowlera. „Po raz pierwszy byłem bliski wystąpienia choroby, która może prowadzić do poważnych konsekwencji, łącznie ze śmiercią” – mówi. „To sprawia, że ​​myślisz o swoim życiu w inny sposób i zastanawiasz się, czy nie bierzesz na siebie za dużo”.

Mówi, że obecnie ogranicza swoją pracę parlamentarną i „koncentruje się na mniejszej liczbie rzeczy”, takich jak ukończenie drugiego tomu pamiętników i prowadzenie kampanii „przeciwko utrzymującemu się piętnowaniu AIDS w dużej części świata”.

Jako sekretarz zdrowia nadzorował rozpoczęcie zdecydowanej kampanii reklamowej mającej na celu zwrócenie uwagi opinii publicznej na niebezpieczeństwa związane z AIDS.

Tymczasem jego żona upiera się, że będzie miała oko na kolegę, „aby upewnić się, że stosuje się do zaleceń lekarza, ćwiczy, bierze pigułki i trzyma się z daleka od ukochanej kruszonki jabłkowej”.