Jak społeczności ludzkie przystosowywały się na przestrzeni dziejów

Według danych Copernicus Climate Change Service, średnia temperatura świata w 2024 roku prawie na pewno po raz pierwszy przekroczy granicę 1,5°C powyżej średniej temperatury przedindustrialnej określonej w Porozumieniu Klimatycznym z Paryża.

W tym kontekście badacze z klastra doskonałości ROOTS na Uniwersytecie w Kilonii, Uniwersytecie Ludwiga Maximiliana w Monachium, Uniwersytecie w Heidelbergu i Uniwersytecie w Cambridge (Wielka Brytania) wzywają do przeprowadzenia lepszych badań nad odpornością społeczeństw ludzkich na zmieniający się klimat.

w artykuł przeglądowy teraz opublikowane w czasopiśmie Listy z badań środowiskowychinterdyscyplinarny zespół zajmujący się naukami o Ziemi i archeologią omawia ważne odkrycia dotyczące odporności na klimat na przestrzeni ostatnich 5000 lat. Jednocześnie autorzy podkreślają istniejące luki w wiedzy i identyfikują potencjalne nowe podejścia badawcze.

„Chcieliśmy zrozumieć, w jaki sposób społeczeństwa były w stanie zachować stabilność, odporność, a nawet dobrobyt pomimo zagrożeń klimatycznych. Celem jest wyprowadzenie zrównoważonych strategii na przyszłość na podstawie przeszłych sukcesów i porażek, nawet jeśli obecna zmiana klimatu spowodowana przez człowieka jest znacznie poważniejsza na skalę niż przedindustrialne zmiany klimatyczne, które miały miejsce przez ostatnie 5000 lat” – stwierdza pierwszy autor, dr Liang Emlyn Yang z LMU, były członek Kilońskiej Szkoły Podyplomowej „Rozwój Człowieka w Krajobrazach” oraz KORZENIE.

W swoim badaniu naukowcy pokazują przykłady historycznej adaptacji do wyzwań klimatycznych, począwszy od wczesnych społeczności łowiecko-zbierackich po społeczeństwa uprzemysłowione. „Badanie pokazuje, że w miarę postępu technologicznego społeczeństw zwiększa się także ich zdolność do adaptacji” – wyjaśnia współautorka dr Mara Weinelt, koordynatorka naukowa projektu ROOTS. Jednocześnie industrializacja doprowadziła do poważnych różnic gospodarczych na całym świecie, co skutkuje bardzo różnymi poziomami odporności lub podatności na zagrożenia klimatyczne.

Choć znanych jest już wiele przykładów odporności społeczności ludzkich na zmiany klimatyczne w różnych skalach geograficznych i kontekstach historycznych, autorzy artykułu podkreślają ogromną potrzebę dodatkowych badań. Proponują rozwój nowej dziedziny naukowej „resiliologii klimatu”, która powinna uwzględniać odkrycia historyczne i archeologiczne w celu opracowania strategii odporności na naszą teraźniejszość i przyszłość.

„Można to osiągnąć jedynie wtedy, gdy różne dyscypliny naukowe ściśle ze sobą współpracują, aby zrozumieć złożone wzajemne powiązania odporności w czasie i przestrzeni” – mówi Weinelt.

Artykuł stanowi także wstęp redakcyjny do tematu „Odporność społeczna na zmiany klimatyczne na przestrzeni ostatnich 5000 lat” w Listy z badań środowiskowych. Celem zainteresowania jest zrozumienie różnych przypadków, przejawów i zmian w odporności społecznej na wpływ klimatu i środowiska z perspektywy prehistorycznej, historycznej i współczesnej, lokalnej i globalnej, a także z perspektywy teoretycznej, empirycznej i modelowania ilościowego.