Przyjęty 35 lat temu Protokół Montrealski pozostaje przełomowym porozumieniem środowiskowym, któremu przypisuje się uratowanie milionów ludzi przed rakiem skóry i odegranie głównej roli w ochronie klimatu Ziemi. Oficjalnie zatytułowany „Protokół montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową”, jest to kluczowe Traktat ONZ zakazuje uwalniania szkodliwych substancji chemicznych, takich jak chlorofluorowęglowodory (CFC), które niszczą warstwę ozonową.
Oto cztery kluczowe fakty dotyczące ozonu i traktatu, który go chroni.
1. Protokół Montrealski został napisany, aby zająć się problemem zubożenia warstwy ozonowej spowodowanego przez przemysłowe chemikalia.
W latach 70-tych naukowcy (w tym kilku ekspertów z[{” attribute=”” tabindex=”0″ role=”link”>NOAA) discovered that an important function of the stratosphere performed by ozone was impaired by persistent, industrial chemicals known as chlorofluorocarbons (CFCs). These chemicals led to the destruction of ozone molecules and depleted the layer that protects all life on Earth. One key concern was the large “hole” which was opening in the ozone layer each year over Antarctica.
Stratospheric ozone, which is found about 7-25 miles above the Earth, protects life on the Earth’s surface from the harmful effects of ultraviolet radiation, including skin cancer and weakened immune systems in humans. It also enables healthy ecosystems and productive agriculture.
Atmospheric scientists identified the actions that humans were taking to cause the stratospheric ozone depletion. Chlorine and bromine, released by the breakdown of CFCs, were particularly problematic. The 1987 Montreal Protocol phased out production and use of these and other substances that deplete ozone. These bans have had a significant, positive impact on the ozone layer.
2. The loss of stratospheric ozone changed weather in more than half the planet.
In addition to allowing more ultraviolet radiation to penetrate to the surface, the ozone hole forming over Antarctica each year created many wide-ranging climate impacts on the Southern Hemisphere. By the 1980s, scientists noted that jet streams were changing. As a result, Australia got drier, and the rain increased in parts of Uruguay, Brazil, Paraguay, and Argentina.
The changing wind patterns that caused these effects paused around the year 2000, approximately when the Montreal Protocol began to take effect. In 2020, researchers from NOAA’s Chemical Sciences Laboratory documented that declining atmospheric concentrations of ozone-depleting chemicals were responsible.
3. Protokół Montrealski jest jedynym traktatem ONZ ratyfikowanym przez każdy kraj na Ziemi.
Sto dziewięćdziesiąt siedem państw członkowskich ONZ przyjęło Protokół Montrealski, co czyni go jedynym traktatem ONZ ratyfikowanym przez każdy kraj na świecie. Prezydent Ronald Reagan, podczas podpisywania dokumentu, nazwał to „modelem współpracy” i obiecał, że Stany Zjednoczone nadają „najwyższy priorytet analizie i ocenie najnowszych wyników badań”.
Liczne poprawki wprowadzone na przestrzeni lat od jego pierwszego napisania pomogły uwzględnić nowe ustalenia badawcze dotyczące ozonu. Zmiany te pomogły również stawić czoła nowym, jakie się pojawiły.
CFC zubożają warstwę ozonową, ale dowiedzieli się także naukowcy że są one również silnymi gazami cieplarnianymi, które prowadzą do ocieplenia klimatu powierzchniowego Ziemi. Kontrolowanie freonów pomogło zredukować emisję gazów cieplarnianych na całym świecie, co stanowi ważne działanie na rzecz odwrócenia trendu zmian klimatycznych.
Pojawił się jednak nowy problem, gdy okazało się, że niektóre substytuty CFC oszczędzające ozon, wprowadzone dla CFC, okazały się problematyczne z innych powodów. Wodorofluorowęglowodory (HFC) powodują znacznie mniejsze szkody w warstwie ozonowej w porównaniu do CFC, ponieważ nie zawierają chloru i bromu, ale są silnymi gazami cieplarnianymi. W październiku 2016 r Poprawka z Kigali został przyjęty w celu stopniowego ograniczania przyszłej globalnej produkcji i zużycia HFC, co oznacza, że po raz pierwszy Protokół Montrealski przyjął regulacje mające wyłącznie na celu ochronę klimatu. Jej globalne wdrożenie powinno zapobiec aż o pół stopnia Celsjusz ocieplenia do końca stulecia.
4. Może zaistnieć potrzeba monitorowania przyszłych innowacji pod kątem ich wpływu na ozon.
W nadchodzących latach protokół montrealski może wymagać uwzględnienia kilku nowych wyzwań atmosferycznych.
Biuro Badań Atmosferycznych NOAA stwierdziło, że ruch kosmiczny, który według przewidywań będzie wzrastał w przyszłościmogłoby zwiększyć emisję sadzy bezpośrednio do stratosfery, co w niektórych porach roku mogłoby zubożać warstwę ozonową.
„Musimy dowiedzieć się więcej o potencjalnym wpływie silników spalających węglowodory na stratosferę i klimat na powierzchni Ziemi” – powiedział Christopher Maloney, naukowiec ze Cooperative Institute for Research in Environmental Sciences pracujący w NOAA Chemical Laboratorium Naukowe. „Dzięki dalszym badaniom powinniśmy być w stanie lepiej zrozumieć względny wpływ różnych typów rakiet na klimat i ozon”.
Naraz, zauważył zespół międzynarodowych ekspertów że w ciągu kilku lat kilka satelitów kosmicznych zapewniających pomiary atmosferyczne związane z ozonem zostanie wycofanych z użytku. Bez wymiany tych instrumentów monitorowanie i wyjaśnianie zmian w stratosferycznej warstwie ozonowej w przyszłości może być trudne.
Pracownicy NOAA ściśle współpracują z naukowcami na całym świecie w celu monitorowania zubożenia warstwy ozonowej i aktywnie uczestniczą w konferencjach na temat warunków i poprawek Protokołu montrealskiego. Dla dziesiąta ocena naukowa traktatuswoją wiedzę specjalistyczną wniosło około 230 naukowców z 30 krajów. Doszli do wniosku, że ochronna warstwa ozonowa Ziemi znajduje się na ścieżce odbudowy i oczekuje się, że osiągnie poziom sprzed dziury ozonowej około 2066 r. na Antarktydzie, 2045 r. nad Arktyką i 2040 r. w większości pozostałych regionów.
