Hiperwirulentną bakterię, która jest oporna na antybiotyki i może potencjalnie wywołać kolejną pandemię, wykryto w kilkunastu krajach, w tym w Wielkiej Brytanii.
Podczas odprawy przedstawiciele Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ostrzegali przed potencjalnie śmiertelnym wpływem mało znanej bakterii zwanej Klebsiella pneumoniae.
Patogen zaobserwowano w Wielkiej Brytanii i USA, a także w Algierii, Argentynie, Australii, Kanadzie, Kambodży, Chinach, Indiach, Iranie, Japonii, Omanie, Papui Nowej Gwinei, Filipinach, Szwajcarii i Tajlandii.
Spośród tych krajów 12 – w tym Wielka Brytania – zgłosiło konkretny budzący obawy szczep, który stał się superbakterią oporną na wszystkie antybiotyki stosowane w jego leczeniu.
W odrębnym raporcie szefowie WHO uznali Klebsiella pneumoniae za patogen „wysokiego ryzyka”, który może wywołać kolejną pandemię.
Chociaż Klebsiella pneumoniae występuje już od lat, eksperci są coraz bardziej zaniepokojeni „hiperwirulentnym” szczepem zwanym hvKp. Na zdjęciu: Graficzne przedstawienie bakterii Klebsiella pneumoniae
Choć Klebsiella pneumoniae występuje już od lat, eksperci są coraz bardziej zaniepokojeni „hiperwirulentnym” szczepem zwanym hvKp.
„Hyperwirulentny” w tym kontekście oznacza zwiększoną zdolność do wywoływania poważnych chorób zdrowych ludzi, a nie tylko grup takich jak osoby starsze lub osoby z obniżoną odpornością, np. pacjenci chorzy na raka, którzy tradycyjnie są bardziej podatni na tego rodzaju infekcje.
Co gorsza, konkretny podszczep hvKp, nazwany hvKp ST23, stał się oporny na antybiotyki „ostatniej linii” zwane karbapenemami, potężnymi kuzynami bardziej znanej penicyliny.
Te leki „ostatniego rzutu” stanowią ostatnią pozostałą opcję w przypadku, gdy szczep bakterii taki jak Klebsiella pneumoniae uodpornił się na inne, bardziej powszechne leki – jest to proces zwany opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Oznacza to, że w wielu krajach lekarze nie mogą zrobić nic innego, jak tylko spróbować utrzymać pacjenta przy życiu na tyle długo, aby jego organizm mógł samodzielnie zwalczyć infekcję, bez bezpośredniej pomocy farmaceutycznej.
Co gorsza, według raportu WHO szczepy te mogą „generować epidemie” i zarażać więcej ludzi.
Klebsiella pneumoniae jest uważana za jedną z głównych przyczyn zakażeń szpitalnych.
Niektóre badania szacują, że powoduje ona od jednej piątej do jednej trzeciej przypadków zapalenia płuc – ogólnego określenia zapalenia pęcherzyków płucnych, zwykle spowodowanego infekcją taką jak Klebsiella pneumoniae nabytą w szpitalu.
Bakterie mogą również powodować inne poważne problemy zdrowotne, w tym infekcje dróg moczowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, niebezpieczną infekcję błon otaczających mózg i rdzeń kręgowy, a nawet śmiertelną posocznicę.
Chociaż kilkanaście krajów poinformowało WHO, że zidentyfikowało przypadki dotyczące szczepów Klebsiella pneumoniae, odpowiedziały jedynie 43 kraje ze 124 krajów, o które zwróciła się ogólnoświatowa instytucja ds. zdrowia.
Oznacza to, że prawdziwy zasięg jego globalnego rozprzestrzeniania się może być większy.
WHO zauważyła, że brak testów na obecność poszczególnych szczepów bakterii w niektórych krajach europejskich może dodatkowo przyczynić się do niedoszacowania częstości występowania.
„Ponieważ wykrywanie hiperwirulencji nie jest częścią rutynowej mikrobiologii diagnostycznej, hvKp może pozostać niezauważone” – czytamy w raporcie.
Ten wykres pokazuje łączną liczbę bezpośrednich i powiązanych zgonów z powodu bakterii opornych na antybiotyki w poszczególnych regionach świata, zmierzoną w nowym badaniu. Najwięcej zgonów na 100 000 mieszkańców odnotowano w Afryce i Azji Południowej, jednak kraje Europy Zachodniej, takie jak Wielka Brytania, nadal odnotowują znacząco wysoką liczbę ofiar śmiertelnych
Dane wskazują, że po latach spadku, w ostatnim czasie nastąpił gwałtowny wzrost liczby przepisywanych recept na antybiotyki. Według UKHSA w 2022 r. 58 224 osób w Anglii miało infekcję oporną na antybiotyki, co oznacza wzrost o cztery procent w porównaniu z 2021 r.
WHO dodała: „Wielu klinicystów w krajach regionu europejskiego nie zetknęło się jeszcze z obrazem klinicznym i rozszerzonym spektrum choroby hvKp”.
WHO zakończyła swój raport stwierdzeniem, na podstawie aktualnych dowodów, że ryzyko stwarzane przez hvKp dla zdrowia na świecie jest „umiarkowane”.
Zalecono, aby narody zwiększyły swoje możliwości w zakresie diagnostyki laboratoryjnej, aby lepiej śledzić przypadki hvKp, a także zwiększyć zdolność tych laboratoriów do analizowania składu genetycznego takich szczepów pod kątem genów, które zwiększają ich zdolność do zakażania ludzi i unikania narkotyków.
Brytyjscy urzędnicy ds. zdrowia odnotowali również niepokojący spadek skuteczności leków przeznaczonych do zwalczania Klebsiella pneumoniae.
Raport brytyjskiej Agencji Bezpieczeństwa Zdrowia (UKHSA) opublikowany pod koniec ubiegłego roku szczegółowo opisał, że Klebsiella pneumoniae była obecnie oporna na 17,4% na antybiotyki pierwszego rzutu. Oznacza to wzrost z 13,5% w 2018 r.
Liczba przypadków Klebsiella pneumoniae rośnie także w Anglii.
Dane UKHSA odnotowały łącznie 11 823 przypadków w roku 2022/2023, co oznacza wzrost o nieco ponad jedną piątą w porównaniu z 9806 przypadkami odnotowanymi pięć lat wcześniej.
W oddzielnym raporcie WHO wymieniono Klebsiella pneumoniae jako jeden z ponad 30 patogenów, które najprawdopodobniej wywołają kolejną pandemię.
Rosnące zagrożenie Klebsiella pneumoniae to tylko jeden z przykładów palącego globalnego problemu zwanego opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR).
Eksperci, potocznie nazywani „superbakteriami”, ostrzegają, że wzrost liczby patogenów, u których rozwinęła się oporność na leki powszechnie stosowane do zwalczania pacjentów, sprawi, że pandemia Covid-19 będzie w porównaniu z nią „nieistotna”.
Profesor Dame Sally Davies, była dyrektor medyczna Anglii, ostrzegła, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe może zabić na całym świecie więcej ludzi niż zmiany klimatyczne, jeśli zagrożenie nie zostanie potraktowane poważnie.
Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe zabija już szacunkowo 1,2 miliona ludzi na całym świecie każdego roku, czyli więcej niż HIV czy malaria, i przyczynia się do śmierci kolejnych 5 milionów.
Uważa się, że w Wielkiej Brytanii w szczególności oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe powoduje śmierć prawie 8 000 Brytyjczyków rocznie, a o wiele więcej osób cierpi z powodu długoterminowych konsekwencji zdrowotnych wynikających z zakażenia.
Sama WHO przewiduje, że do roku 2050 liczba bezpośrednich ofiar śmiertelnych na świecie spowodowanych opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe wzrośnie do 10 milionów rocznie.
Na całym świecie nadmierne i niewłaściwe stosowanie leków, takich jak antybiotyki, jest jednym z głównych czynników powodujących bakterie wywołujące oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Dotyczy to osób przyjmujących leki takie jak antybiotyki, kiedy nie muszą, ale także podających je zwierzętom hodowlanym na skalę przemysłową, próbując zapobiegawczo zatrzymać infekcje i zwiększyć zyski.
Takie zastosowanie w rolnictwie umożliwia przedostawanie się ogromnych ilości środków do środowiska, gdzie patogeny mogą rozwinąć oporność.
Eksperci ostrzegają, że jeśli oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe stanie się coraz bardziej powszechna, może to prowadzić do operacji takich jak cesarskie cięcie, a leczenie osłabiające układ odpornościowy, takie jak chemioterapia i przeszczepy narządów, stanie się znacznie bardziej ryzykowne i może mieć śmiertelne konsekwencje.
Jednym z niewielu sposobów potencjalnej walki z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe jest opracowanie nowych klas antybiotyków, do których patogeny jeszcze się nie przystosowały.
Jednak od lat 80. nie dokonano żadnego takiego przełomu.
Jedną z barier w opracowywaniu nowych leków są koszty. Szacunki branżowe sugerują, że koszt opracowania jednego nowego antybiotyku wynosi 1 miliard funtów, czyli znacznie poniżej szacowanych przychodów ze sprzedaży jednego nowego antybiotyku wynoszących około 35 milionów funtów rocznie.
Przewiduje się, że dochody będą tak niskie, ponieważ dyrektorzy ds. zdrowia będą wprowadzać te leki jedynie w ostateczności, aby powstrzymać lub spowolnić rozwój przez patogeny nowej oporności na nie i przywrócić pierwotną oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Sugerowano różne modele finansowania, aby rozwiązać ten problem, na przykład model subskrypcyjny, w ramach którego firmy płacą co roku za dostęp do leków zwalczających superbakterie, niezależnie od ich użycia, ale te rozwiązania jeszcze nie przyniosły efektów.
