Od 142 milionów euro do 1 miliarda euro (1,1 miliarda dolarów) rocznie. Komisja Europejska naciska na akcelerator inwestycji w broń i technologie obronne. Z łącznej kwoty 590 mln euro zainwestowanej w latach 2017–2020 Bruksela przeszła do pakietu o wartości 7,3 mld euro (7,9 mld dolarów) na lata 2021–2027. Tylko w tym roku Europejski Fundusz Obronny (EFR) przeznaczył 1,1 miliarda euro podzielone na 34 zaproszenia dotyczące dowolnej liczby tematów badawczych związanych z wojskowością. Od opracowywania nowych modeli dronów po czujniki zwiększające możliwości radarów. Od systemów przeciwdziałania atakom rakiet hipersonicznych po ulepszenia analizy obrazów zbieranych przez satelity. Od „inteligentnej broni” po zaawansowane technologie komunikacyjne. Procedura przetargowa rozpoczęła się pod koniec czerwca i do 5 listopada można podzielić się kawałkiem tortu, a potem rok na realizację projektu.
Projekt wspólnej obrony ma odległe korzenie i został sformalizowany w 2015 roku, ale tak się stało Inwazja Rosji na Ukrainę co przyspieszyło marsz Komisji Europejskiej w sprawie wydatków na broń, amunicję i technologię wojskową. Wystarczy przewinąć listę projektów ubiegających się o dofinansowanie w 2024 r., aby zorientować się, czego szuka Bruksela. W planach jest 100 milionów euro na opracowanie nowego drona dalekiego zasięgu, operującego na średnich wysokościach, wyposażonego w zaawansowane systemy wywiadowcze, obserwacyjne, namierzania celów i rozpoznawania (lub Istar) i zdalnie pilotowanego. Unia Europejska zainwestowała już w podobny projekt, przeznaczając 98 mln euro z łącznej kwoty 290 mln euro potrzebnych na opracowanie podobnego samolotu o nazwie Eurodrone konsorcjum składającemu się z francuskich Airbusów i Dassault Aviation oraz włoskiego Leonardo. Kolejne 11 mln euro z EFR zostanie przeznaczone na prototyp małego, autonomicznie kierowanego drona powietrznego.
Telekomunikacja i sztuczna inteligencja
Duża część środków przeznaczana jest na wzmacnianie kanałów komunikacji i wymiany danych – aby uniemożliwić np. przejęcie kontroli nad zdalnie sterowanym dronem. EFR przeznacza 25 mln euro na sieć 5G przeznaczony dla sfery wojskowej, tę samą kwotę na prototypy łączności satelitarnej i 24 mln euro na opracowanie dedykowanych systemów dla podwodnych dronów. Informacje potrzebne do zasilania algorytmów i narzędzi do automatycznej analizy będą musiały być przesyłane tymi bezpiecznymi kanałami. W ramach jednego grantu przyznano 45 milionów euro na prototyp oprogramowania AI, które umożliwiłoby komunikację zautomatyzowanych środków i centrów operacyjnych obsługiwanych przez personel na żywo.
Według artykułu Anthony’ego Kinga, profesora na Uniwersytecie w Exeter, opublikowane w czasopiśmie Journal of Global Security Studiesjak dotąd w wojsku „sztuczna inteligencja nie była wykorzystywana głównie do produkcji robotycznych lub autonomicznych systemów uzbrojenia. W ciągu ostatnich dwudziestu lat wojsko starało się wykorzystywać duże zbiory danych do bogatszego i głębszego zrozumienia pola bitwy poprzez śledzenie śladów pozostawionych w cyberprzestrzeni przez przeciwników. Ze względu na tak ogromną ilość danych cyfrowych w cyberprzestrzeni siły zbrojne zaczęły wykorzystywać potencjał sztucznej inteligencji, algorytmów i uczenia maszynowego do identyfikowania wzorców i podpisów, zwiększając w ten sposób swoją świadomość i zapobiegając pominięciu kluczowych informacji .”
To wzór, który podążają także inwestycje europejskie. Już w zeszłym roku EFR wsparł model komunikacji umożliwiający dowodzenie rojami pojazdów autonomicznych kwotą 4 mln euro, a cała kwota została przeznaczona na wzmocnienie kabli podmorskich, szkielet Internetu i cel wojskowy. Aby mieć pewność, że dane zebrane z kosmosu „przemawiają” i zapewniają dokładne przedstawienie potencjalnych zagrożeń w czasie rzeczywistym, realizowany jest projekt o wartości 157 mln euro, prowadzony przez Leonardo, Airbus i ArianeGroup (firma z branży lotniczej) zintegrować informacje na jednej platformie, podążając śladami dwóch poprzednich projektów. Jeśli jednak zsumujemy wszystkie programy wywiadowcze wykorzystujące czujniki, satelity i inne źródła cyfrowe, okaże się, że w samym planie na 2023 r. przeznaczono na ten cel kolejne 70 mln euro. UE stara się także zabezpieczyć kolejnymi 6 milionami euro przed przerwami w komunikacjiwspierając estoński plan dotyczący technologii nawigacji dronami, która działa nawet bez sygnałów satelitarnych i opiera się na analizie tego, co widzi maszyna, w czasie rzeczywistym.
Nowa broń
Europejski Fundusz Obronny poluje jednak także na prototypy nowej broni. Przeznaczono 25 mln euro na następną generację pojazdów opancerzonych, 30 mln euro na stworzenie inteligentnej i coraz celniejszej broni oraz 20 mln euro na identyfikację co najmniej czterech potencjalnych rozwiązań w zakresie nawigacji dronem w „niesprzyjających” środowiskach, co w tłumaczeniu z żargonu dyplomatycznego oznacza obszary objęte wojną lub charakteryzujące się dużą niestabilnością.
Kolejne 50 milionów euro dotyczy stworzenia nowego drona naziemnego wyposażonego w „zabójcze funkcje”. Jaki rodzaj? Najlepiej jest to wyjaśnione w załącznik do zielonego światła Komisji dla EFR 2024. Mówi, że program ma zbadać „w pełni autonomiczny proces namierzania różnych celów i rozwiązań w zakresie mobilności i zaangażowania”, ale także opracować analizę „etycznych i prawnych aspektów integracji autonomicznych dronów bojowych z europejskimi siłami zbrojnymi”. Z wyjaśnieniem: „W razie potrzeby należy uwzględnić badania w celu wsparcia zaleceń i decyzji” dotyczących tych aspektów. Podobnie jak w przypadku: Podaj nam materiał do uzasadnienia sprawy.
Z kolei w przypadku inteligentnej broni UE wzywa do większej celności pocisków i rakiet, ale odnosi się także do „amunicji krążącej”, czyli dronów samobójczych, które krążą po określonym obszarze, dopóki nie zlokalizują celu i nie trafią w niego , niszcząc ją – kontrowersyjną technologię wojskową. UE też jest zainteresowana kopiowanie modelu Żelaznej Kopuły, izraelskiej tarczy antyrakietowej.
Czołgi i korwety przyszłości
Na krótko przed otwarciem nowych zaproszeń do składania wniosków Komisja ogłosiła także 54 zwycięskie projekty w programie na rok 2023. Obejmują one Marta, czyli Main ARmored Tank of Europe, program mający na celu opracowanie nowych technologii do zintegrowania z czołgiem. Funduszem w wysokości 20 milionów euro dzieli się około 40 firm, w tym dwóch mistrzów obronności z Włoch i Niemiec, odpowiednio Leonardo i Rheinmetall. Tyle samo wpłynęło na podobny projekt, ponownie dotyczący modernizacji architektury czołgu, jaką ma Francja Tales zamiast tego prowadzi. Z Brukseli 154 miliony euro pomogą sfinansować około 288 milionów euro potrzebnych do opracowania nowej korwety patrolowej UE (Epc2), a wśród liderów projektu znajduje się włoska firma Fincantieri. Kolejne 25 mln euro przeznaczono na budowę prototypu łodzi autonomicznej o długości 12 metrów, poruszającej się na wodolotach (tj. z kadłubem wynurzonym z wody).
Leonardo jest przewodniczy projektowi opracowywanie systemów przeciwlotniczych dla dronów wojskowych, wykorzystujących czujniki, zakłócenia w sieciach telekomunikacyjnych i inne technologie. Z kolei Francuz Cilas stoi na czele programu opracowania pierwszej w Europie broni laserowej, wsparte kwotą 25 mln euro. A prototyp napędzane elektromagnetycznie wyrzutnia rakiet zarobił 4 mln euro, 26 mln euro na agenta sztucznej inteligencji powołanego do samodzielnego zarządzania ochroną i kontratakiem w odpowiedzi na cyberagresję, 80 mln euro na badanie dotyczące obrony przed bronią hipersoniczną. Kolejne 27 mln euro wesprze utworzenie nowego systemu rakietowego o zasięgu 150 km, 40 mln euro trafi na wojskowy statek towarowy, a 44 mln euro na technologie ofensywne na podmorskich dronach.
Fundusze i sojusze
Jednak kanały napędzania europejskiego przemysłu wojskowego są zróżnicowane. Obok EFR działa Eudis – program o wartości 2 miliardów euro na okres siedmiu lat, który wspiera akcelerację start-upów oraz małych i średnich przedsiębiorstw (docelowo: 400 rocznie). Istnieje również Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI), zarządzany przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), który pomaga finansować sferę obronną, szczególnie jeśli chodzi o technologie dualne (cywilne i wojskowe). Jej celem jest pełnienie roli kluczowego inwestora, a co za tym idzie przyciąganie innych graczy chętnych do dzielenia się ryzykiem, ale do 2027 roku ma do wydania 175 mln euro. Europejski Bank Przemysłu Bezpieczeństwa może zmobilizować kolejne 8 miliardów euro, także w ciągu najbliższych trzech lat.
Podpisano już siedem umów. Obejmują one 10 mln euro dla niemieckiej firmy Quantum Systems na drony do pionowego startu, 30 mln euro dla hiszpańskiej spółki Skydweller na autonomiczny samolot zasilany energią słoneczną oraz 600 mln euro na dwa programy komunikacji kosmicznej. Włoski Leonardo również skorzystał z pożyczek EBI, który zapewnił 260 mln euro na działalność badawczo-rozwojową w różnych obszarach technologicznych.
