Nowa metoda badawcza proponuje analizę zmian behawioralnych i skoków uczenia się w celu zbadania świadomości, wykorzystując te nagłe wzrosty uczenia się – „momenty eureki” – do określenia świadomych procesów poznawczych i zbadania mechanizmów mózgowych występujących w tych okresach.
Naukowcy od dawna badali, w jaki sposób kształtuje się świadomość w mózgu. Profesor Ekrem Dere proponuje zdefiniowanie świadomych faz poprzez obserwacje behawioralne i krzywe uczenia się, wykorzystując nagłe spostrzeżenia w celu określenia czasów świadomego przetwarzania. Świadomość różni się w zależności od zadania, a badanie tych faz może ujawnić mechanizmy mózgowe poprzez obrazowanie.
Od pokoleń badacze zastanawiają się nad pochodzeniem i mechanizmami świadomości w mózgu. Profesor Ekrem Dere z Uniwersytetu Ruhr w Bochum w Niemczech sugeruje nowatorskie podejście do badania świadomego przetwarzania informacji poznawczych. Proponuje zdefiniowanie faz świadomych procesów poznawczych poprzez obserwacje behawioralne i krzywe uczenia się.
„Uczenie się często nie jest procesem stopniowym, lecz następuje skokowo; można powiedzieć, że ludzie i zwierzęta od czasu do czasu doświadczają nagłych objawień” – mówi. „Jest prawdopodobne, że te doświadczenia są poprzedzone świadomymi procesami”. W artykule opublikowanym w czasopiśmie Dere przedstawia swoje nowe podejście, które może mieć zastosowanie zarówno do ludzi, jak i zwierząt Granice neuronauki behawioralnej.
Różne poziomy świadomości
Świadomość nie jest procesem typu „wszystko albo nic”. „Istnieją różne poziomy świadomości, w zależności na przykład od tego, czy śpimy, czy piszemy e-maile” – mówi Ekrem Dere z Centrum Badań i Leczenia Zdrowia Psychicznego w Bochum, który jest również członkiem Sorbonne Université w Paryżu. „Na górnym końcu tej gradacji, że tak powiem, znajdujemy świadome przetwarzanie informacji poznawczych, które jest wymagane do poradzenia sobie ze skomplikowanym problemem”.
Zwierzęta mogą się wiele nauczyć. Podobnie jak ludzie, czasami doświadczają chwili eureki. Może to być cenne w badaniach nad świadomością. Źródło: Katja Marquard
Aby zbadać neurobiologiczne korelaty tych procesów za pomocą metod naukowych, należy postawić człowiekowi lub zwierzęciu zadanie eksperymentalne, które można rozwiązać jedynie poprzez świadome przetwarzanie informacji poznawczych – ważne jest, aby nie było z góry przyjętego rozwiązania. „W długiej historii psychologii poznawczo-behawioralnej opracowano wiele takich zadań” – mówi Dere. „Jednak główna trudność polega na tym, że człowiek lub zwierzę może nie wykorzystywać świadomego przetwarzania informacji poznawczych przez cały czas przetwarzania”.
Moment Eureki jest znacznikiem czasu
Badacz sugeruje zatem wykorzystanie krzywych uczenia się w celu zawężenia faz świadomego przetwarzania informacji pod względem ich czasu. Krzywe te przedstawiają wydajność określonego zadania w czasie. „Wyniki uczenia się często nie poprawiają się w sposób ciągły, ale raczej skokowo lub etapami” – wyjaśnia Dere. To tak zwane nieciągłe uczenie się po wglądzie może służyć jako znacznik czasu. „Świadome przetwarzanie informacji poznawczych musiało nastąpić w tym momencie i prawdopodobnie także w poprzedzających je sekundach” – mówi psycholog. „Uzbrojeni w tę wiedzę możemy wykorzystać metody obrazowania lub elektrofizjologiczne do obserwacji mózgu podczas świadomego przetwarzania informacji poznawczych, porównując okresy bezpośrednio poprzedzające nagły wzrost poziomu uczenia się z wcześniejszymi lub późniejszymi momentami przetwarzania zadania”. Umożliwiłoby to badaczom ustalenie, jakie mechanizmy mózg wykorzystuje w jakim regionie do świadomego przetwarzania informacji.
Odniesienie: „Wgląd w świadome przetwarzanie informacji poznawczych”, Ekrem Dere, 15 lipca 2024 r., Granice neuronauki behawioralnej.
DOI: 10.3389/fnbeh.2024.1443161
