Co dzieje się ze zwierzętami, gdy ich przyjaciele są zestresowani? Czy można udokumentować rozprzestrzenianie się stresu w grupach ptaków?
Eksperymenty ze zeberkami wykazały, że stres rozprzestrzenia się w grupach społecznych, wpływając nawet na nienarażonych na kontakt członków, powodując zmianę zachowań i osłabienie więzi społecznych, co może mieć wpływ na przetrwanie i stabilność społeczną.
Przenoszenie stresu w grupach zwierząt
Siedliska zwierząt przechodzą szybkie i rozległe zmiany w wyniku urbanizacji i zmiany klimatu, narażając zwierzęta na rosnący poziom stresu. Mimo to niewiele badań skupiało się na tym, jak stres jednostki może wpływać na zachowanie innych osób w grupie, szczególnie tych, które nie są bezpośrednio narażone na działanie czynników stresogennych.
Aby rozwiązać ten problem, Hanja Brandl, biolog behawioralny z Cluster of Excellence Collective Behaviour na Uniwersytecie w Konstancji, oraz Damien Farine, obecnie pracujący w Australijski Uniwersytet Narodowyprzeprowadzili eksperymenty na 96 zeberkach zebrowatych. Ich celem było zbadanie, czy i w jaki sposób reakcje stresowe u poszczególnych ptaków wpływają na ich grupy społeczne.
W ciągu trzech czterotygodniowych sesji eksperymentalnych niektóre zeberki poddano kontrolowanym zakłóceniom wywołującym stres. Za pomocą kamer badacze uważnie obserwowali, jak te stresory wpływają na zachowanie narażonych ptaków i, co ważniejsze, jak te zmiany wpływają na nienarażonych członków grupy, w tym na ich interakcje społeczne i wzorce reprodukcyjne. Dodatkowo przeanalizowali poziom kortykosteronu, hormonu stresu, znajdującego się w piórach ogonów ptaków, aby określić ilościowo poziom stresu fizjologicznego.
Zaraźliwy charakter stresu w grupach społecznych
„Nasze eksperymenty pokazują, że reakcje na stres mogą rozprzestrzeniać się poza jednostki i rozprzestrzeniać się na innych członków ich grupy społecznej, nawet na tych, którzy sami nie są narażeni na stres” – mówi Hanja Brandl. „W grupach, w których większa część ptaków doświadcza stresu, zaobserwowaliśmy ten efekt jeszcze silniej”. Środowisko społeczne miało wpływ zarówno na aktywność, jak i zachowania społeczne zeberek, które nie doświadczyły stresu. Ich reakcja była podobna do reakcji zebry zebry, które doświadczyły stresu.
Zmiany behawioralne i dynamika społeczna
Naukowcy zaobserwowali, że nienaświetlone ptaki w grupach składających się z dużej liczby członków doświadczających stresu poruszały się mniej. „W przypadku ptaków na wolności ten zmniejszony poziom aktywności może na przykład oznaczać, że mniej eksplorują otoczenie i ograniczają zakres ruchu, co z kolei oznacza, że mogą mieć dostęp do mniejszych zasobów” – wyjaśnia Brandl.
Eksperyment wykazał również, że obecność członków grupy narażonych na stres zmieniała zachowania społeczne pozostałych członków grupy. Poszczególne ptaki, które nie były narażone na stres, utrzymywały mniej więzi społecznych i w większym stopniu polegały na istniejących związkach. „Oznacza to, że stres w grupie może mieć wpływ na jej spójność społeczną. Jednocześnie ograniczenie słabych więzi społecznych zmniejszyłoby ryzyko przenoszenia stresu” – mówi Damien Farine. Zatem przenoszenie stresu może mieć głęboki wpływ zarówno na dynamikę grup społecznych, jak i na sprawność poszczególnych członków.
Odniesienie: „Stres w środowisku społecznym: behawioralne i społeczne konsekwencje przenoszenia stresu w stadach ptaków” Hanja B. Brandl i Damien R. Farine, 31 października 2024 r., Postępowanie B.
DOI: 10.1098/rspb.2024.1961
Eksperymenty przeprowadził Cluster of Excellence Collective Behaviour na Uniwersytecie w Konstancji, gdzie Hanja Brandl jest badaczem. Damien Farine podczas badania był członkiem Cluster of Excellence i głównym badaczem w Instytucie Zachowania Zwierząt im. Maxa Plancka, a obecnie pracuje na Uniwersytecie w Zurychu i Australijskim Uniwersytecie Narodowym w Canberze w Australii.
Finansowanie badania zapewniło Cluster of Excellence Collective Behaviour na Uniwersytecie w Konstancji, a także Szwajcarska Narodowa Fundacja Nauki i Towarzystwo Maxa Plancka.
