Komisja Europejska we wtorek (3 października) ogłosiła, że wraz z państwami członkowskimi rozpocznie zbiorową ocenę ryzyka w czterech obszarach technologicznych, co może doprowadzić do wprowadzenia środków ograniczających, takich jak kontrola eksportu lub wsparcie rozwoju tych technologii, do wiosny 2024 r.
Posunięcie to ma na celu zmniejszenie ryzyka związanego z bezpieczeństwem technologii i wyciekiem technologii w zakresie zaawansowanych półprzewodników, sztucznej inteligencji, technologii kwantowych i biotechnologii.
„Wszyscy widzieliśmy, jakie może być ryzyko zbyt dużej zależności, czy to podczas pandemii Covida, czy teraz podczas wojny rosyjskiej na Ukrainie. Europejczycy zapłacili za to cenę” – powiedziała komisarz Věra Jourová na wtorkowej konferencji prasowej w Strasburgu.
Zdaniem Komisji technologie te zostały wybrane ze względu na ich „transformacyjny charakter”, ryzyko fuzji cywilnej i wojskowej, a także ryzyko wykorzystania z naruszeniem praw człowieka.
Komisji rekomendacje rozpoczęcie tych „zbiorowych ocen ryzyka” stanowi część „Strategii bezpieczeństwa gospodarczego” UE opublikowanej przez Komisję w czerwcu.
Jakie środki zostaną podjęte?
Według Komisji zbiorowe oceny ryzyka zostaną przeprowadzone we współpracy między Komisją a państwami członkowskimi i powinny zostać zakończone do końca roku.
Te oceny ryzyka posłużą następnie za podstawę wszelkich środków, jakie UE może podjąć w celu ograniczenia ryzyka wycieku technologii. Według urzędnika Komisji Europejskiej środki te zostaną prawdopodobnie ogłoszone wiosną przyszłego roku. Nie jest jednak jasne, czy i jakie środki zostaną podjęte.
Listy czterech technologii „nie należy interpretować jako listy technologii, w przypadku których UE zamierza wdrożyć środki kontrolne” – stwierdził urzędnik, argumentując, że środki te mogą mieć także charakter wspierający lub mogą prowadzić do intensywniejszej współpracy z krajami partnerskimi.
„Dopiero po zidentyfikowaniu zagrożeń rozpoczęłyby się dyskusje na temat ich łagodzenia za pomocą instrumentów na szczeblu unijnym i krajowym, zawsze kierując się zasadami proporcjonalności” – stwierdziła Jourová.
Komisarz Thierry Breton dodał, że „ochrona nie oznacza protekcjonizmu – jeszcze raz nalegam”. Zwrócił uwagę na fakt, że inne kraje, takie jak Stany Zjednoczone, Japonia, Australia i Wielka Brytania, również posiadały podobną listę technologii, które oceniały pod kątem ryzyka, jakie stanowią dla bezpieczeństwa.
Zmniejszanie ryzyka
Posunięcie to stanowi wstępny kolejny krok w kierunku wyznaczonego przez UE celu, jakim jest „zmniejszenie ryzyka” w stosunkach handlowych zamiast ich „oddzielenia”.
„Poprzez publikację tej listy UE pragnie również pokazać, że opracowuje własną, europejską strategię ograniczania ryzyka, zamiast jedynie podążać za przykładem Stanów Zjednoczonych w tej dziedzinie”, Agathe Demarais, starszy specjalista ds. polityki Europejskiej Rady ds. Stosunków Zagranicznych (ECFR), stwierdzono w pisemnych uwagach.
W zaleceniu nie wymieniono konkretnego kraju, który byłby celem, ale jest całkiem jasne, że Chiny będą jednym z głównych celów ocen ryzyka ze względu na swoją wielkość i centralną pozycję w wielu łańcuchach dostaw.
„Ocena nie będzie dotyczyć konkretnego kraju, ale oczywiście weźmiemy pod uwagę czynniki geopolityczne” – powiedział dziennikarzom urzędnik UE.
Dodatkowe technologie
Oprócz czterech technologii wymienionych powyżej Komisja Europejska wymienia sześć kolejnych technologii, na temat których chce rozpocząć rozmowę z państwami członkowskimi:
- Zaawansowana łączność, nawigacja i technologie cyfrowe
- Zaawansowane technologie wykrywania
- Technologie kosmiczne i napędowe
- Technologie energetyczne
- Robotyka i systemy autonomiczne
- Zaawansowane materiały, technologie produkcji i recyklingu
Breton nazwał łącznie dziesięć obszarów technologicznych „technologiami strategicznymi dla strategicznej autonomii i bezpieczeństwa Unii”.
UE jest jednak dopiero na samym początku wdrażania prawdziwej strategii bezpieczeństwa gospodarczego, ponieważ interesy i obawy geopolityczne pomiędzy państwami członkowskimi są nadal rozbieżne.
„Dyskurs o ograniczaniu ryzyka stworzył podziały między państwami członkowskimi UE” – stwierdził Demarais z ECFR, wskazując na bardzo zróżnicowane narażenie gospodarek europejskich na kontakt z Chinami.
To bardzo utrudni UE podjęcie zdecydowanych kroków mających na celu zmniejszenie ryzyka. „[W]bez konsensusu w sprawie Chin wszelkie wysiłki mające na celu zmniejszenie ryzyka okażą się zniechęcającym zadaniem” – powiedział Demarais.
Dodatkowa relacja Aleksandry Brzozowskiej.
[Edited by Nathalie Weatherald]
