Mikroby w naszym jelita mogą mieć ogromny wpływ na nasze zdrowie, ale badania pokazują, że otaczające nas organizmy – tak zwany naturalny mikrobiom środowiskowy – również mogą mieć duży wpływ. Sugeruje to, że wszyscy powinniśmy spędzać znacznie więcej czasu na interakcji z naturą, zarówno na zewnątrz, jak i w pomieszczeniach.
Po raz pierwszy zapoznałam się z tą wschodzącą dziedziną nauki przez profesor Gretchen Daily z Uniwersytetu Stanforda. Wspomniała o fińskim projekcie badawczym, który wykazał, że pozwalanie dzieciom w wieku przedszkolnym na zabawę na podwórku zawierającym „brud” z dna lasu miało znaczący pozytywny wpływ na ich mikrobiom jelitowy. W badaniu wzięło udział siedemdziesiąt dziewięć małych dzieci, wszystkie mieszkające w środowiskach miejskich i spędzające większość dnia w różnych ośrodkach opieki dziennej w całej Finlandii. Jedyna różnica między nimi polegała na tym, że te ośrodki opieki dziennej miały trzy różne typy przestrzeni zewnętrznych.
Pierwszy typ był dość standardowym placem zabaw na świeżym powietrzu, składającym się z betonu, żwiru i niektórych mat z tworzywa sztucznego. Drugi typ był typowo spotykany w przedszkolach, które są już zorientowane na przyrodę, z trawą, ziemią i obsadami, na których dzieci mogą się bawić. Te dwa elementy służyły jako kontrola, z którą można było porównać trzecią przestrzeń eksperymentalną, w której beton i żwir przykryto fragmentami dna leśnego i ziemią z miejscowego lasu iglastego.
Dzieci zachęcano do zabawy tylko na jednym z trzech typów podwórek każdego dnia przez 28 dni trwania eksperymentu (należy pamiętać, że niektóre przedszkola mają wiele placów zabaw). Przed zabawą i po niej mierzono mikroflorę skóry i jelit dzieci za pomocą sekwencjonowania genetycznego bakterii pobranych z wymazów ze skóry i próbek kału, a także sprawdzano zmiany w limfocytach T i cytokinach w ich krwi. Te komórki i białka odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu chorobom autoimmunologicznym i autoimmunologicznym; ich poziom często wykorzystuje się jako wskaźnik prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.
Pojawiły się niezwykłe wyniki. U dzieci bawiących się na placu doświadczalnym zaobserwowano duży wzrost różnorodności mikroflory na skórze i jelitach w porównaniu z dziećmi bawiącymi się w obszarach miejskich i przyrodniczych. Co ważne, były to „dobre” typy mikrobioty – te kojarzone z korzyściami zdrowotnymi. Zaobserwowano także znaczny wzrost markerów odporności u dzieci, co wskazuje, że uzyskały one wzmocnione szlaki immunoregulacyjne, co wskazuje na zmniejszone ryzyko chorób o podłożu immunologicznym, takich jak nieswoiste zapalenie jelit i reumatoidalne zapalenie stawów.
Nie można przecenić znaczenia tego badania. Oznacza to, że nawet krótkotrwałe narażenie na różnorodność mikrobiologiczną natury może radykalnie zmienić różnorodność mikroflory na naszej skórze i jelitach. Ponadto sugeruje, że zmieniona mikroflora jelitowa może modulować funkcję naszego układu odpornościowego.
Zdrowy mikrobiom powstaje, a nie rodzi się
Każdy ma charakterystyczna społeczność drobnoustrojów w jelitach — pochodzenie etniczne danej osoby, spożywana przez nią żywność, stosowanie antybiotyków, wielkość ciała i ilość ćwiczeń — wszystko to pozostawia wyraźny ślad na temat różnorodności drobnoustrojów jelitowych. Rola tych zbiorowisk mikroflory jest znacząca. Nasze narządy mogą syntetyzować tylko 11 z 20 niezbędnych aminokwasów, których potrzebujemy, więc reszta wraz z 13 niezbędnymi witaminami jest pobierana i syntetyzowana przez nasze mikroorganizmy jelitowe.
Te społeczności drobnoustrojów nie tylko pomagają naszym jelitom w wydobywaniu składników odżywczych z pożywienia. Drobnoustroje wytwarzają także niektóre z najważniejszych dla naszego zdrowia związków, w tym leki immunosupresyjne, przeciwnowotworowe i przeciwzapalne. Wydaje się, że są one powiązane z funkcjonowaniem naszego układu odpornościowego, centralnego układu nerwowego i związanymi z nimi skutkami zdrowotnymi do tego stopnia, że odkryto wyraźne korelacje pomiędzy konkretną mikroflorą jelitową – tak zwanymi „chorymi” mikrobiomami – a niektórymi chorobami. Do chorób charakteryzujących się charakterystyczną sygnaturą mikrobiologiczną jelit zalicza się zespół jelita drażliwego, zapalną chorobę jelit, celiakię i raka jelita grubego, a także choroby pozajelitowe, takie jak otyłość i cukrzyca typu 2.
