W maju 2023 r. Światowa Organizacja Zdrowia wydała oświadczenie, w którym ogłosiła koniec mpoxu – wcześniej znanego jako ospa małpia – jako stanu nadzwyczajnego dla zdrowia publicznego. Nieco ponad rok później agencja została zmuszona do wycofania się ze względu na znacznie poważniejszą epidemię, która opanowała większą część Afryki Subsaharyjskiej.
Statystyki pokazują, że od stycznia na kontynencie afrykańskim zgłoszono ponad 15 000 przypadków mpox i 461 zgonów, które rozprzestrzeniły się z takich krajów jak Demokratyczna Republika Konga (DRK), gdzie mpoks od dawna występuje endemicznie, do 13 innych krajów afrykańskich: krajów jak Rwanda, Kenia, Burundi i Uganda, gdzie choroba nigdy wcześniej nie miała wpływu.
W oczach naukowców takich jak Boghuma Titanji, profesor nadzwyczajny chorób zakaźnych na Uniwersytecie Emory, który bada epidemie mnoxu, ta nowa, bardziej śmiercionośna epidemia stanowi konsekwencję tego, że światowe organy nadzorujące zdrowie nie zrobiły wystarczająco dużo ostatnim razem.
Było lato 2022 r., kiedy rozprzestrzenianie się mpoxu po raz pierwszy uruchomiło alarm. Nagle wirus, który zawsze był obecny głównie w niektórych częściach Afryki Zachodniej i Środkowej, nagle zaczął rozprzestrzeniać się po całym świecie. Od początku 2022 r. do grudnia 2023 r. było ich ok 92 783 potwierdzonych przypadków mpox w 116 krajach, co doprowadziło do 171 zgonów.
Pomimo tych liczb postrzeganie tej substancji jako zagrożenia dla zdrowia publicznego szybko osłabło. „Dziewięćdziesiąt pięć procent przypadków epidemii w 2022 r. dotyczyło mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami i zgłaszających narażenie w wyniku kontaktu seksualnego lub bliskiego kontaktu z inną zarażoną osobą” – mówi Titanji. „Była to epidemia bardzo skoncentrowana, co pozwoliło na ustalenie priorytetu szczepień w tej sieci”.
Kraje globalnej północy skutecznie próbowały stłumić epidemię na swoich granicach. Tymczasem, jak twierdzi Titanji, zwiększenie nadzoru wirusologicznego wśród krajów afrykańskich, które od czterdziestu lat walczą ze stałym wzrostem liczby przypadków mnoxu, wkrótce zeszło z listy priorytetów, pozwalając na niewykrycie potencjalnie bardziej problematycznego wariantu.
Mpox występuje w dwóch głównych podtypach, klad 1 i klad 2. Uważa się, że między nimi klad 1 jest do 10 razy bardziej śmiertelny, szczególnie wśród grup populacji z osłabionym lub rozwijającym się układem odpornościowym, takich jak dzieci poniżej 5 roku życia, kobiety w ciąży oraz osoby z obniżoną odpornością. To szczep wirusa stoi za tą nową epidemią i dlatego naukowcy zajmujący się chorobami zakaźnymi są tak zaniepokojeni. (Uważa się, że osobna epidemia rozprzestrzeniająca się w Republice Południowej Afryki wśród osób zakażonych wirusem HIV jest powiązana z kladem 2.)
„Globalna epidemia w 2022 r. należała do kladu 2, a śmiertelność wynosiła mniej niż 1 procent” – mówi Jean Nachega, kongijski lekarz chorób zakaźnych i profesor nadzwyczajny medycyny na Uniwersytecie w Pittsburghu. „Teraz mówimy o obciążeniu, które może wynosić do 10 procent śmiertelność.”
Chociaż poprzednia epidemia dotknęła głównie populacje homoseksualne, dane wskazują, że nowy szczep jest również przenoszony znacznie szerzej, być może początkowo poprzez sieci seksualne, a następnie przekazywany członkom rodziny. W zeszłym miesiącu Nachega i inni opublikowali artykuł w dzienniku Nature Medicine pokazujący, jak epidemia mpoksu rozpoczęła się w małym górniczym miasteczku Kamituga we wschodniej DRK za pośrednictwem prostytutek, a następnie została przeniesiona do pobliskiej Rwandy, Ugandy i Burundi, gdy zarażone osoby wróciły do domu, aby odwiedzić swoje rodziny.
