Nowe badanie podkreśla krytyczne ryzyko, jakie stwarza przekroczenie limitu globalnego ocieplenia o 1,5°C, wskazując na znaczne ryzyko przewrócenia się kluczowych elementów klimatu, takich jak pokrywy lodowe i lasy deszczowe. Uznaje się, że osiągnięcie zerowej emisji netto ma kluczowe znaczenie dla ograniczenia tego ryzyka.
Obecna polityka klimatyczna wiąże się z wysokim ryzykiem przewrócenia się krytycznych elementów systemu Ziemi, nawet jeśli po okresie przekroczenia temperatura spadnie poniżej 1,5°C globalnego ocieplenia. Nowe badanie wskazuje, że ryzyko to można zminimalizować, jeśli szybko uda się odwrócić ocieplenie.
Antropogeniczna zmiana klimatu stwarza ryzyko dla kluczowych elementów systemu Ziemi, w tym pokryw lodowych, prądów oceanicznych i innych kluczowych elementów biosfery, często określanych jako elementy wywrotne. Niedawne badanie w czasopiśmie naukowym Komunikacja przyrodnicza przez naukowców z Międzynarodowego Instytutu Analizy Systemów Stosowanych (IIASA) oraz Poczdamski Instytut Badań nad Wpływem Klimatu (PIK) badają potencjalną destabilizację czterech głównych elementów powodujących zmianę klimatu w ramach istniejących strategii łagodzenia zmiany klimatu i prognozowanych przyszłych emisji.
Naukowcy określili ryzyko przewrócenia się w przypadku destabilizacji co najmniej jednego z czterech podstawowych elementów klimatu w wyniku przekroczenia temperatury 1,5°C: pokrywy lodowej Grenlandii, pokrywy lodowej Antarktyki Zachodniej, południkowej cyrkulacji wywrotnej Atlantyku (główny system prądów oceanicznych na Atlantyku Ocean) i Las Deszczowy Amazonii. Wszystkie cztery przyczyniają się do regulowania stabilności systemu klimatycznego Ziemi. Globalne ocieplenie może wywołać nagłe zmiany w tych układach biofizycznych, prowadząc do nieodwracalnych konsekwencji.
Analiza autorów pokazuje, jak kluczowe znaczenie dla stanu planety ma zgodność z celami klimatycznymi Porozumienia paryskiego i podkreśla dziedzictwo naszych dzisiejszych (braku) działań klimatycznych przez stulecia i nadchodzące tysiąclecia.
Kluczowa potrzeba zerowej emisji netto
„Nasze wyniki pokazują, że aby skutecznie ograniczyć ryzyko wywrotki w nadchodzących stuleciach i w przyszłości, musimy osiągnąć i utrzymać zerową emisję gazów cieplarnianych netto. Kierowanie się obecną polityką w tym stuleciu naraziłoby nas na wysokie ryzyko wywrócenia się wody do 45% do 2300 r., nawet jeśli po okresie przekroczenia temperatura spadnie poniżej 1,5°C” – mówi współautorka Tessa Möller, badaczka w Integrated Grupa Badawcza ds. Wpływu Klimatu Programu Energia, Klimat i Środowisko IIASA oraz w PIK.
Autorzy ustalili, że ryzyko przewrócenia się wody do roku 2300 jest znaczne w przypadku kilku ocenianych scenariuszy przyszłych emisji. Jeśli temperatura nie powróci do poziomu poniżej 1,5°C do 2100 r., pomimo osiągnięcia zerowej emisji gazów cieplarnianych netto, ryzyko przewrócenia się powietrza do 2300 r. wyniesie aż do 24%, co oznacza, że w około jednej czwartej modeli realizowanych według scenariuszy, które nie powrócą do poziomu poniżej 1,5 °C do 2100 r. co najmniej jeden z rozważanych elementów wywrotnych przechylił się.
Implikacje polityczne i odwrócenie ocieplenia
„Widzimy wzrost ryzyka przewrócenia się pojazdu z każdą dziesiątą stopnia przekroczenia temperatury powyżej 1,5°C. Gdybyśmy również przekroczyli 2°C globalnego ocieplenia, ryzyko przewrócenia się wody wzrosłoby jeszcze szybciej. Jest to bardzo niepokojące, ponieważ szacuje się, że scenariusze zgodne z aktualnie wdrażaną polityką klimatyczną do końca tego stulecia spowodują globalne ocieplenie o około 2,6°C” – mówi Annika Ernest Högner z PIK, która współprowadziła badanie.
„Tylko szybkie odwrócenie ocieplenia po przekroczeniu limitu może skutecznie ograniczyć ryzyko przewrócenia się. Wymaga to osiągnięcia co najmniej zerowej emisji gazów cieplarnianych netto. Nasze badanie podkreśla, że ten globalny cel w zakresie łagodzenia zmiany klimatu, zapisany w art. 4 Porozumienia paryskiego, ma kluczowe znaczenie dla stabilności planety” – dodaje Carl Schleussner, lider zintegrowanej grupy badawczej IIASA ds. badań nad wpływem klimatu, jeden z autorów badania.
Według naukowców zaawansowane modele stosowane obecnie do badania systemów ziemskich nie są jeszcze w stanie w pełni uchwycić skomplikowanych zachowań, pętli sprzężenia zwrotnego i interakcji między niektórymi elementami przechylania się. Aby rozwiązać ten problem, zespół wykorzystał prostszy, stylizowany model układu Ziemi, który reprezentuje te elementy wychylające się za pomocą czterech połączonych równań matematycznych. Czyniąc to, wzięli również pod uwagę przyszłe interakcje stabilizujące, takie jak efekt chłodzący słabnącej atlantyckiej cyrkulacji wywracającej południkowej na półkulę północną.
Ograniczenia modelu i imperatywy prawne
„Ta analiza ryzyka punktu krytycznego dodatkowo potwierdza wniosek, że nie doceniamy ryzyka i musimy teraz przyznać, że prawnie wiążący cel zawarty w porozumieniu paryskim, jakim jest utrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie znacznie poniżej 2°C, w rzeczywistości oznacza ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C. Z powodu niewystarczających redukcji emisji narażamy się na coraz większe ryzyko przekroczenia tego limitu temperatury, który musimy za wszelką cenę zminimalizować, aby ograniczyć tragiczne skutki dla ludzi na całym świecie” – podsumowuje dyrektor PIK i współautor badania Johan Rockström.
Więcej informacji na temat tego badania można znaleźć w artykule Jak blisko klimatycznego punktu bez powrotu?
Odniesienie: „Osiągnięcie zerowej emisji gazów cieplarnianych netto w celu ograniczenia ryzyka wystąpienia zmian klimatycznych” autorstwa Tessy Möller, Anniki Ernest Högner, Carl-Friedrich Schleussner, Samuel Bien, Niklas H. Kitzmann, Robin D. Lamboll, Joeri Rogelj, Jonathan F. Donges, Johan Rockström i Nico Wunderling, 1 sierpnia 2024 r., Komunikacja przyrodnicza.
DOI: 10.1038/s41467-024-49863-0
