W miarę zbliżania się wyborów europejskich Paryż i Berlin powinny zmierzać w kierunku wspólnego europejskiego podejścia do polityki przemysłowej – obejmującego trzy kluczowe elementy: wizję, finansowanie i zarządzanie, argumentują Sabine Nallinger i Thomas Pellerin-Carlin.
Sabine Nallinger jest dyrektorką zarządzającą Stiftung KlimaWirtschaft, niemieckiego stowarzyszenia dyrektorów generalnych skupiającego ponad 30 firm ze wszystkich sektorów, pracującego nad opracowaniem konstruktywnych rozwiązań umożliwiających przejście na gospodarkę neutralną dla klimatu.
Thomas Pellerin-Carlin kieruje unijnym programem Instytutu Ekonomiki Klimatu (I4CE).
Wraz z odejściem obecnych komisarzy i zbliżającymi się wyborami do Parlamentu Europejskiego w Brukseli wyczuwa się zmiany. Europa musi wyobrazić sobie kolejny etap europejskich działań klimatycznych – europejską ekologiczną politykę przemysłową.
Państwa członkowskie, zwłaszcza Francja i Niemcy, odgrywają kluczową rolę. Po przyjęciu amerykańskiej ustawy o ograniczaniu inflacji w 2022 r. ministrowie gospodarki Niemiec i Francji Robert Habeck i Bruno LeMaire zadeklarował potrzebę wspólnej europejskiej polityki przemysłowejale od tego czasu opierają się na środkach krajowych.
W miarę zbliżania się wyborów do UE w 2024 r. Francja i Niemcy powinny pomóc w ustaleniu programu debaty w Brukseli – przenosząc punkt ciężkości z obecnej realizacji krajowych wizji polityki przemysłowej w doskonałej izolacji na wspólne podejście europejskie.
Zjednoczeni stoimy, podzieleni upadniemy
Stany Zjednoczone, Chiny, Japonia i inne duże gospodarki wiążą swoją przyszłość gospodarczą z dekarbonizacją i czystymi technologiami. Ich ambicje opierają się na ambitnej polityce przemysłowej i planach inwestycji publicznych (takich jak IRA).
UE tego brakuje, zamiast tego opiera się na zbiorze inicjatyw unijnych i krajowych, co prowadzi do szacunkowych 0,34% unijnego PKB inwestycji publicznych rocznie wspierających czyste technologie. Dla kontrastu, sama IRA reprezentuje roczne inwestycje na poziomie 0,2–0,6% amerykańskiego PKB, co przewyższa inne amerykańskie programy federalne, takie jak infrastruktura, ustawa o chipach i główne inicjatywy na szczeblu stanowym USA. Bez większych inwestycji publicznych UE pozostanie w tyle w światowym wyścigu czystych technologii, a konkurencyjność jej historycznych gałęzi przemysłu spadnie.
Próby reakcji UE, a mianowicie Plan przemysłowy Zielonego Ładu, okazały się jak dotąd niewystarczające, aby stawić czoła skali wyzwania w zakresie konkurencyjności, przed którym stoi Europa. Dlatego europejskie przedsiębiorstwa wzywają do znacznie większych ambicji, grożąc jednocześnie przeniesieniem swojej działalności za Atlantyk.
Potrzebna jest prawdziwie europejska ekologiczna polityka przemysłowa, która musi uwzględniać trzy kluczowe kwestie:
Po pierwsze, stworzenie polityki przemysłowej, która może wprowadzić w życie Zielony Ład. Wspólna polityka gospodarcza UE skupiała się dotychczas na utrzymaniu równych warunków działania pomiędzy państwami członkowskimi, spójności rozwoju gospodarczego i wspieraniu innowacji.
Wspólna polityka przemysłowa musi się na tym opierać i stanowić kolejny krok, aby stawić czoła wyzwaniom XXI wieku i pomóc Europie w osiągnięciu jej celów klimatycznych. Należy wspierać innowacje klimatyczne, aby umożliwić ich skalowanie i szybkie wprowadzenie na rynek, łańcuchy dostaw należy zwiększyć odporność, aby zapewnić europejskie bezpieczeństwo energetyczne, a istniejące gałęzie przemysłu należy wspierać w dekarbonizacji, aby zapewnić transformację całej gospodarki.
Po drugie, znalezienie rozwiązania umożliwiającego zamknięcie luki inwestycyjnej w dziedzinie klimatu, szacowanej na ok 360 miliardów euro rocznie. W obliczu kryzysu gospodarczego i w czasie, gdy inne duże gospodarki stawiają na czyste technologie, europejskie możliwości inwestycji publicznych są obecnie zbyt złożone, zbyt małe – lub jedno i drugie.
Aby uzyskać prawdziwie europejską reakcję, budżety krajowe nie wystarczą. Wspólna polityka przemysłowa musi stworzyć przestrzeń dla szybkiego, prostego i strategicznego wydatkowania większej liczby funduszy europejskich. W krótkiej perspektywie najlepszą opcją jest zwiększenie środków publicznych przeznaczonych na Unijny Fundusz Innowacyjny.
Po trzecie, jeśli UE ma dorównać zdolnościom działania podobnych instytucji amerykańskich i chińskich, konieczna jest skuteczniejsza europejska struktura zarządzania. Ambitna polityka będzie miała niewielki skutek, jeśli instytucje ją wdrażające nie wykażą się odwagą i kreatywnością. Należy skrócić długie terminy wydawania pozwoleń i uprościć złożone kryteria finansowania.
Nie da się tego osiągnąć z dnia na dzień. Państwa członkowskie muszą upoważnić instytucje UE do przyjęcia bardziej przedsiębiorczej i charakteryzującej się mniejszą niechęcią do ryzyka roli w inwestowaniu i przekształcaniu europejskiego sektora czystego przemysłu.
Czysty przemysł wyprodukowany w Europie
Dekarbonizacja Europy i przejście z energii kopalnej na czystą, neutralną dla klimatu produkcję stanowi wyzwanie, które zdarza się raz na pokolenie. Ekologizacja europejskiego przemysłu i wspieranie czystych technologii w UE nie jest receptą na dezindustrializację. Wręcz przeciwnie: ceny skroplonego gazu ziemnego wydają się nadal wysokie, dlatego europejski przemysł musi zadbać o ekologię, aby utrzymać konkurencyjność. Podstawą takiego nowego europejskiego modelu gospodarczego powinna być ekologiczna polityka przemysłowa.
Liderzy biznesu, badacze i obywatele UE są gotowi podjąć wyzwanie, jakim jest globalny wyścig czystych technologii. Jednak bez wsparcia państw członkowskich dla wspólnej polityki przemysłowej jest mało prawdopodobne, aby następna Komisja była w stanie w pełni odegrać swoją rolę.
Przywódcy dwóch największych gospodarek bloku, Francji i Niemiec, muszą wysłać jasny sygnał, że europejskie podejście do ekologicznej polityki przemysłowej i inwestycji klimatycznych musi stanowić podstawę dobrobytu w przyszłości.
