Eksperci Komisji Europejskiej w dziedzinie obronności pytają kraje UE i przemysł zbrojeniowy, w jaki sposób można uczynić ten ostatni bardziej elastycznym i mniej zależnym od krajów trzecich, mając pomysły na mapowanie zdolności produkcyjnych, utworzenie punktu kompleksowej obsługi dla wszystkich i zabezpieczenie budżetów, zgodnie z wewnętrznymi wynikami dokumenty widziane przez Euractiv.
Trzy dokumenty robocze i kwestionariusze zawierają około 50 pytań dotyczących pomysłów na kształtowanie przyszłej strategii europejskiego przemysłu obronnego (EDIS), „wspólnego inwestowania lepiej” i zwiększania elastyczności przemysłu. Odpowiedzi należy udzielić do 29 grudnia.
Podczas gdy państwa członkowskie UE zwiększyły inwestycje w obronność o w latach 2021–2022 „nie musi to oznaczać, że wydają lepiej, tj. wydajniej i w sposób bardziej kooperatywny” – czytamy w notatce, do której dotarł Euractiv.
„Ta fragmentacja zapobiega [defence base] z wykorzystania efektu skali, podczas gdy brak koordynacji doprowadził do konkurencyjnych zamówień, co wywołało napięcia w transgranicznych łańcuchach dostaw”.
Konsultacje mają miejsce po tym, jak Komisja została skrytykowana za nieprzeprowadzenie ocen skutków przed przedstawieniem ustawy o wsparciu produkcji amunicji (ASAP), planu dotyczącego amunicji dla Ukrainy oraz ustawy o wspólnych zamówieniach (EDIRPA).
Po próbie zaproponowania strategii na początku tej jesieni, w postaci ustawy o produkcji obronnej na wzór amerykańskiej, komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton odłożył ją na przyszły rok i zapowiedział konsultacje z zainteresowanymi stronami.
Rada odrzuciła wiosną propozycje regulacyjne mające na celu zwiększenie produkcji i wezwała do opracowania nowego tekstu, w tym dotyczącego mapowania zdolności produkcyjnych.
Brak współpracy
Pomysły zawarte w dokumentach nieformalnych i kwestionariuszach skupiają się wokół planów mających na celu stymulowanie popytu i podaży przez rządy, uczynienie sektora bardziej elastycznym i innowacyjnym, pobudzenie współpracy transgranicznej oraz uniezależnienie UE od innych rynków.
Pytania dotyczą zidentyfikowanych problemów, najlepszych sposobów ich rozwiązania oraz ich poglądów na temat proponowanych zachęt, w tym pytań otwartych.
Większość z nich ma długoterminową perspektywę, szukając wsparcia dla europejskich projektów flagowych i kolejnego cyklu budżetowego UE (2028-2035), a kilku pyta, co można zrobić, aby przygotować integrację ukraińskiego przemysłu obronnego i technologicznego z europejskim w ramach zobowiązań w zakresie bezpieczeństwa.
W dokumentach podkreślono, że nie reprezentują one opinii władzy wykonawczej UE i nie przesądzają, co będzie zawierać strategia w zakresie propozycji regulacyjnych.
Finansowe zachęty
Duża część pomysłów skupia się na zachętach finansowych.
Na przykład proponowany fundusz pomocy dla Ukrainy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju (EPF) „może działać jako katalizator wspólnych zamówień ze strony europejskiego przemysłu obronnego”. Dedykowane stawki zwrotu kosztów zakupu sprzętu wspólnie lub w UE mogą być wyższe, jak informował wcześniej Euractiv.
„Na poziomie UE nie ma rozwiązania umożliwiającego finansowanie własnych krytycznych potrzeb państw członkowskich w zakresie produktów obronnych, np. uzupełniania zapasów, ale także zakupu nowych zdolności” – czytamy w dokumentach, sugerując utworzenie odpowiednika EPF dla państw członkowskich.
To przynosi Ponownie pomysł utworzenia zwolnionych z podatku VAT konsorcjów na rzecz europejskiego potencjału obronnego (EDCC), aby wspólnie nabywać, posiadać, konserwować i wycofywać zakupy, zgodnie z pierwotnymi oczekiwaniami zawartymi w Europejskim planie inwestycji w obronę (EDIP), oraz przyjąć proponowany zwiększony budżet w wysokości 1,5 miliarda euro dla funduszu obronnego (EDF).
„Czy państwa członkowskie byłyby gotowe rozważyć połączenie wkładów krajowych w ramach szerszego programu UE?” pytają.
Plan EDIP „obejmujący okres krótkoterminowy (2025, 2026 i 2027) musiałby uwzględniać zachęty finansowe obejmujące zarówno stronę popytową, jak i podażową europejskiego rynku wyposażenia obronnego” przed przyjęciem kolejnego budżetu UE.
Również na poziomie krajowym „istnieje potrzeba wyodrębnienia środków budżetowych” i zapewnienia dostępu do możliwości finansowania prywatnego.
Europeizacja sieci i kompleksowa obsługa
Innym pomysłem jest utworzenie na poziomie UE punktu zajmującego się mapowaniem i kompleksowej obsługi sprzedaży na terenie UE i za granicą, w oparciu o Grupę Zadaniową ds. Wspólnych Zamówień Obronnych (DJPTF) powołana w celu identyfikacji potrzeb państw członkowskich po dużych dostawach na Ukrainę.
Istnieje „potrzeba zbadania możliwości ustanowienia bardziej zorganizowanego mechanizmu umożliwiającego agregację popytu i mapowanie zdolności produkcyjnej”.
Wspólna funkcja planowania i zamówień mogłaby „koordynować wysiłki wszystkich zainteresowanych stron, gromadzić informacje na temat popytu oraz proponować konsolidację i usuwanie konfliktów popytu”, zapewniając bezpieczeństwo dostaw.
UE zapytała również, czy należy rozważyć „unijny odpowiednik amerykańskiego programu FMS” dla państw członkowskich i krajów trzecich, w tym Ukrainy, jako Polityka zgłoszone.
Amerykański program zagranicznej sprzedaży sprzętu wojskowego zatwierdza i ułatwia sprzedaż wszystkich amerykańskich firm zagranicznym rządom.
Pytania obejmują poprawę przewidywalności i widoczności europejskiego popytu oraz to, czy przeszkody regulacyjne na szczeblu UE utrudniają zdolność wnoszenia wkładu w gotowość obronną UE.
Zadano także pytanie, czy należy rozważyć wsparcie dla „zawsze ciepłych fabryk”, które działają non-stop, aby uniknąć kryzysów dostaw.
Komisja wzywa, mając na uwadze Chiny „europeizacja łańcuchów dostaw” i zadaje pytanie, jak „zaprojektować i wdrożyć skuteczny system bezpieczeństwa dostaw w ramach rynku wewnętrznego, w szczególności w przypadku wystąpienia kryzysu” – temat czwartego artykułu.
W dokumentach wspomniano już o pomysłach, takich jak rozszerzenie modelu funduszu na zwiększenie amunicji na inne produkty, koordynacja planowania obronnego w całym bloku, zwiększona standaryzacja, zwłaszcza amunicji, oraz rewizja EFR.
Nie poruszają jednak tematu konkurencyjności dużych i małych przedsiębiorstw w UE ani potencjalnego podziału pracy pomiędzy państwami członkowskimi UE. Utworzenie takiego programu mogłoby umożliwić rozwój europejskiego lidera i spowodować zniknięcie niektórych mniejszych firm w wyniku konkurencji.
[Edited by Zoran Radosavljevic/Alice Taylor]
