Tworzenie figurek ze sznurka – tradycja występująca na całym świecie – może ujawnić wspólne dziedzictwo kulturowe obejmujące tysiące lat.
Nowe badania łączą starożytną kreatywność z nowoczesnymi narzędziami matematycznymi, aby prześledzić ewolucję i rozprzestrzenianie się tej ponadczasowej praktyki.
Wzorce tradycji w różnych kulturach
Naukowcy z Uniwersytetu Helsińskiego, Uniwersytet w AarhusDuńskie Muzeum Narodowe i Uniwersytet w Seattle współpracowały przy badaniu poznawczego, kulturowego i historycznego znaczenia tradycyjnych figur sznurkowych. Gry te polegają na użyciu palców do manipulowania pętlą sznurka w skomplikowane wzory. Celem badania było odkrycie, czy określone figury sznurkowe rozwinęły się niezależnie w różnych regionach, czy też mają wspólne pochodzenie.
Analizując 826 figur sznurkowych z 92 kultur na całym świecie, naukowcy zidentyfikowali 83 powtarzające się projekty. Odkrycia ujawniły, że niektóre liczby są szeroko rozpowszechnione na całym świecie, co wskazuje na starożytne powiązania kulturowe, które mogą sięgać tysięcy lat wstecz.
Transmisja kulturowa i innowacje lokalne
„Uderzająco podobne figury sznurkowe pojawiają się na przykład w kulturach północnoamerykańskiej Arktyki lub w regionie Pacyfiku. Oto przykłady tego, jak ludzie przekazywali tradycyjne figury sznurkowe poprzez migrację i kontakty na przestrzeni wieków, a nawet tysiącleci. Zauważyliśmy również, że niektóre dane liczbowe pojawiają się tylko w regionach o ograniczonym dostępie, co może wskazywać zarówno na izolację, jak i lokalne innowacje” – wyjaśnia pracownik naukowy ze stopniem doktora Roope Kaaronen z Wydziału Nauk Biologicznych i Środowiskowych.
Sztuka i matematyka kryjąca się za figurami sznurkowymi
Figury sznurkowe są namacalnym przykładem artefaktów kulturowych, które łączą sztukę, rzemiosło, zabawę, opowiadanie historii i rozumowanie matematyczne. Takie tradycje wspólne całej ludzkości mogą pomóc w zrozumieniu ludzkiej kreatywności, ewolucji poznawczej i początków myślenia matematycznego.
„Figurki sznurkowe ukazują ludzką potrzebę poszukiwania i rozwijania form rozrywki wymagających zdolności poznawczych, takich jak nowsze gry, takie jak szachy czy sudoku” – mówi Kaaronen.
Innowacje w analizie artefaktów kulturowych
Naukowcy zastosowali matematyczną teorię węzłów do opracowania metody obliczeniowej umożliwiającej utworzenie symbolicznej reprezentacji każdej figury struny przypominającej DNA. Umożliwia to międzykulturowe porównanie figur sznurkowych i zbudowanie ich „drzewa genealogicznego”.
Metoda umożliwia także badanie ewolucji wielu innych wczesnych technologii stosowanych przez człowieka, co może pomóc archeologom i antropologom w nowatorskim badaniu dziedzictwa kulturowego.
Implikacje dla przyszłych studiów kulturowych
„Opracowane przez nas metody analizy można rozszerzyć na badania ilościowe i międzykulturowe porównania innych obiektów wykonanych ze sznurka, sznurka, nici lub liny, takich jak węzły, sieci rybackie i tekstylia. Metody cyfrowe i narzędzia obliczeniowe pozwalają nam lepiej zachować i zrozumieć to dziedzictwo kulturowe oraz zapewnić jego przekazanie przyszłym pokoleniom” – podsumowuje Kaaronen.
Odniesienie: „Globalna międzykulturowa analiza figur strunowych ujawnia dowody głębokiej transmisji i innowacji” autorstwa Roope O. Kaaronen, Matthew J. Walsh, Allison K. Henrich, Isobel Wisher, Elena Miu, Mikael A. Manninen, Jussi T. Eronen i Felix Riede, 30 listopada 2024 r., Dziennik interfejsu Towarzystwa Królewskiego.
DOI: 10.1098/rsif.2024.0673
