Jakie są zagrożenia dla zdrowia ludzkiego?

Nie jest tajemnicą: delektując się pysznym kawałkiem ryby lub półmiskiem owoców morza, spożywamy nie tylko cenne kwasy omega-3 i witaminę D. Oprócz tych korzyści dochodzą mniej apetyczne elementy – niezliczone mikro- i nanoplastiki.

Te cząsteczki plastiku, mierzące mniej niż 5 milimetrów, przedostają się do naszych oceanów wraz z odpadami ludzkimi i przenikają do łańcucha pokarmowego. Według Badanie Ifremerana powierzchni oceanu unosi się około 24 400 miliardów mikroplastików. Cząsteczki te występują we wszystkich organizmach morskich – od mikroalg po ryby, które zajmują wyższe poziomy łańcucha pokarmowego. Zjawisko to nie tylko zagraża ekosystemom morskim, ale także budzi obawy dotyczące potencjalnych zagrożeń dla zdrowia ludzkiego.

Co dokładnie wiemy o gromadzeniu się tych substancji zanieczyszczających w organizmach morskich i zagrożeniach, jakie stanowią one dla zdrowia ludzkiego?

Mikro- i nanoplastiki: niewidzialne zagrożenie

Od lat pięćdziesiątych produkcja tworzyw sztucznych wzrosła wykładniczo, osiągając 58 milionów ton w Europie tylko w 2022 r. Doprowadziło to do powstania ogromnych ilości odpadów.

Z biegiem czasu wiatr, fale, światło słoneczne i mikroorganizmy rozkładają większe odpady z tworzyw sztucznych na mikroplastiki (1–5 mm) i nanoplastiki (mniejsze niż 100 nanometrów), które obecnie zanieczyszczają wszystkie części środowiska, w tym powietrze, glebę i wodę.

Proces, w wyniku którego te tworzywa sztuczne gromadzą się w organizmach na różnych poziomach łańcucha pokarmowego, nazywany jest „bioakumulacją”.

Badania z naszego laboratorium ujawnia, że ​​w środowiskach wodnych mikro- i nanoplastiki są spożywane przez szeroką gamę gatunków — od mikroalg u podstawy łańcucha pokarmowego po najwyższe drapieżniki, takie jak węgorze.

Wpływ na życie morskie

Takie spożycie ma poważne konsekwencje. Badania pokazują, że mikroplastiki mogą powodować toksyczne skutki u zwierząt morskich.

Na przykład w małżach mikroplastik może blokować układ trawienny, aktywować reakcje odpornościowe, powodować uszkodzenia DNA i zakłócać ekspresję genów niezbędnych do różnych funkcji komórkowych.

Nasilenie tych skutków zależy od wielkości, składu, stopnia degradacji i szkodliwych dodatków chemicznych, jakie mogą zawierać tworzywa sztuczne.

Tworzywa sztuczne często zawierają duże ilości ftalanów, które zaburzają funkcjonowanie układu hormonalnego. Te chemikalia mogą zakłócać układ hormonalny, stwarzając ryzyko nie tylko dla życia morskiego, ale potencjalnie także dla ludzi.

Zagrożenia dla zdrowia ludzkiego

Tworzywa sztuczne połykane przez zwierzęta morskie nieuchronnie trafiają do naszej żywności.

Szacuje się, że konsumenci owoców morza, którzy często spożywają owoce morza, połykają rocznie tysiące cząstek mikroplastiku. Chociaż badania nad dokładnym wpływem na zdrowie ludzi trwają, pojawiły się pewne niepokojące hipotezy.

Dostając się do organizmu człowieka, cząstki te mogą powodować uszkodzenia podobne do tych obserwowanych u ryb.

Badania na komórkach ludzkich wskazują na to mikro- i nanoplastiki mogą powodować zakłócenia funkcje komórkowe w sposób podobny do efektów obserwowanych u organizmów morskich. Naukowcy są szczególnie zaniepokojeni toksycznym wpływem dodatków do tworzyw sztucznych.

Ponadto mikro- i nanoplastiki mogą pełnić rolę nośników patogenów lub bakterii, potencjalnie zwiększając ryzyko chorób zakaźnych.

Nie można przecenić pilnej potrzeby zajęcia się problemem bioakumulacji tworzyw sztucznych w łańcuchu pokarmowym. Podejmując szybkie działania mające na celu ograniczenie zużycia tworzyw sztucznych i udoskonalenie technologii recyklingu, możemy spowolnić postęp kryzysu środowiskowego i zdrowotnego.

Ten artykuł został ponownie opublikowany z Rozmowa na licencji Creative Commons. Przeczytaj oryginalny artykuł.