Na płaskowyżu Messak Settafet w Libii Kreda piaskowiec opowiada podwójną historię: współczesne operacje na polach naftowych oraz pozostałości kamieniołomów i terenów łowieckich z epoki kamienia.
Płaskowyż Messak Settafet w Libii widziany z kosmosu ukazuje swoje znaczenie geologiczne i archeologiczne. Ze stromą skarpą i śladami starożytnych przepływów wody, znajduje się tam również pole naftowe El-Feel oraz miejsca prehistorycznego wyrobu narzędzi i sztuki naskalnej, odzwierciedlające tysiąclecia użytkowania przez człowieka.
Płaskowyż Messak Settafet
Wznoszący się dramatycznie nad pustynią w południowo-zachodniej Libii, płaskowyż Messak Settafet przypomina mur kolosalnej fortecy. Jego wytrzymały, odporny na erozję piaskowiec tworzy naturalną granicę oddzielającą Morze Piaskowe Ubari na północy od Morza Piaskowego Marzūq na południu.
Płaskowyż ten, uchwycony przez Operational Land Imager-2 (OLI-2) na satelicie Landsat 9 17 listopada 2024 r., to uderzający obszar Kreda głaz. Na jego północnym krańcu znajduje się stroma skarpa, miejscami wznosząca się na wysokość do 300 metrów (1000 stóp). Na zdjęciu satelitarnym cienki, ciemny cień rysuje krawędź klifu, podczas gdy po północnej stronie widoczne są rozproszone szczątki skał. Co ciekawe, zjawisko optyczne znane jako inwersja reliefu może powodować, że obszary położone na dużych wysokościach będą wyglądać na zapadnięte, a obszary na niższych wysokościach będą wyglądać na uniesione, w zależności od tego, jak cienie padają na krajobraz.
Suchy klimat i historyczny przepływ wody
Chociaż na płaskowyż spada obecnie mniej niż 10 milimetrów (0,4 cala) deszczu rocznie, ślady w krajobrazie jasno pokazują, że kiedyś było ono znacznie bardziej wilgotne. Głęboko wcięte doliny wysuszonych strumieni, czyli wadi, przecinają płaskowyż, wskazując na znaczny przepływ wody w przeszłości. Małe, jasne elementy rozsiane po płaskowyżu to osady piasku i mułu pozostawione w miejscach, w których gromadziła się woda.
Zakurzona droga wije się wzdłuż krawędzi skarpy w pobliżu środka zdjęcia i biegnie wzdłuż szczytu płaskowyżu. Drugie zdjęcie powyżej pokazuje, dokąd prowadzi ta droga — do pola naftowego El-Feel na środku płaskowyżu. Drogi drugorzędne prowadzą do rzędów szybów naftowych, linii energetycznych, rurociągów, budynków biurowych i pasa startowego. Słaby wzór linii przypominający siatkę wokół pola naftowego to a pozostałość po badaniach sejsmicznych służy do określenia najlepszych miejsc do wiercenia. Ropę naftową odkryto tu w 1997 r., a wydobycie z pola naftowego rozpoczęło się w 2004 r.
Przemysł z epoki kamienia na Messak Settafet
Koncerny naftowe nie są pierwszymi, które wykorzystują zasoby Messaka Settafeta. Archeolodzy znaleźli na to dowody hominidy— grupa taksonomiczna obejmująca Homo sapiens i inne wymarłe gatunek jak na przykład Homo neanderthalensis I Homo erectus– dla których eksploatowałem płaskowyż kwarcyt do wytwarzania narzędzi od epoki kamienia.
Znaczną część powierzchni płaskowyżu pokrywają ślady starożytnego wytwarzania narzędzi. Według jedno badanie archeologiczneprzez setki tysięcy lat ludzie porzucili na płaskowyżu tak wiele kamiennych narzędzi i fragmentów skał, że obecnie na metr kwadratowy przypada około 75 artefaktów wykładzinę dywanową. Zdaniem archeologów z Uniwersytetu Cambridge, którzy przeprowadzili badanie, jest to jeden z najwcześniejszych znanych przykładów modyfikacji całego krajobrazu przez homininy.
Inne oznaki starożytnej aktywności obejmują jasne punkty rozmieszczone na zdjęciu. Archeolodzy podają, że na tych obszarach prawdopodobnie znajdowały się kopalnie, w których ludzie wykopywali skały i wytwarzali z nich narzędzia. Ponieważ zagłębienia te zatrzymywały dodatkową wodę po deszczach, pozostawiły osady piaszczyste i mułowe. Prawdopodobnie przyciągnęły także zwierzynę. Na podstawie gęstości karbowane „uwiązujące” kamienne artefakty znalezione w złożach, prawdopodobnie służyły jako miejsca polowań i odłowów.
Starożytna sztuka naskalna i ryciny
Archeolodzy udokumentowali także duże ilości petroglifów, malowideł jaskiniowych i innych dzieł sztuki naskalnej na płaskowyżu i wokół niego, chociaż takie dzieła są zbyt małe, aby można je było zobaczyć na tych zdjęciach. Na przykład Wadi Mathendous, prehistoryczne stanowisko archeologiczne położone w południowej części płaskowyżu, zawiera ryciny przedstawiające nosorożce, krokodyle, hipopotamy, walczące koty, żyrafy, bawoły długorogie i słonie. Uważa się, że dzieło to ma około 8 000 lat.
NASA Zdjęcia z Obserwatorium Ziemi wykonane przez Michalę Garrison na podstawie danych Landsat z amerykańskiej służby geologicznej.
