Od połowy XX wieku częstotliwość topnienia lodu na Grenlandii podwoiła się, co prowadzi do znaczących globalnych i regionalnych skutków klimatycznych, w tym zagrożeń dla warunków pogodowych w Europie, co podkreśla krytyczną potrzebę ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
Globalne ocieplenie powoduje topnienie lodów Grenlandii w coraz bardziej alarmującym tempie, stwarzając poważne zagrożenie zarówno dla Arktyki, jak i dla szerzej rozumianego klimatu globalnego. Nowe badania prowadzone pod kierunkiem Uniwersytetu w Barcelonie pokazują, że epizody ekstremalnych topnień – okresy szybkiego topnienia śniegu i lodu – występowały latem w ostatnich dziesięcioleciach niemal dwukrotnie częściej w porównaniu z okresem 1950–1990.
Badanie opublikowane w czasopiśmie Amerykańskiego Towarzystwa Meteorologicznego Dziennik klimatupokazuje, że w ostatniej dekadzie na Grenlandii miały miejsce szczytowe lata ekstremalnego topnienia. Na przykład latem 2012 r. stopiło się 610 gigaton lodu (co odpowiada 244 milionom basenów olimpijskich), a w 2019 r. stopiło się 560 gigaton (224 miliony basenów olimpijskich).
Badania przeprowadziła grupa badawcza Antarktyda, Arktyka i Alpy (ANTALP) Wydziału Geografii UB. Prowadzili je wykładowcy i badacze z Wydziału Geografii i Historii Josep Bonsoms i Marc Oliva, Juan Ignacio López-Moreno, badacz z Pirenejskiego Instytutu Ekologii (IPE-CSIC) oraz Xavier Fettweis z Uniwersytetu w Liège ( Belgia).
Spostrzeżenia badawcze na temat dynamiki topnienia lodu
Naukowcy przeanalizowali epizody ekstremalnych topnień na Grenlandii w latach 1950–2022. Wyniki pokazują, że straty wody roztopowej osiągnęły średnio około 300 gigaton rocznie – co stanowi równowartość objętości około 48 milionów basenów olimpijskich rocznie – pomiędzy 1980 i 2010. Ponadto w ostatnich dziesięcioleciach około 40% epizodów topnienia miało charakter ekstremalny. Liczba ta wzrasta do 50% w najzimniejszych obszarach na północy i północnym zachodzie wyspy.
„Do tej utraty powierzchniowego topnienia lodowców należy dodać inne procesy dynamiczne, takie jak odrywanie się gór lodowych bezpośrednio do morza i napływ lodowców do oceanu, przy czym oba te procesy są przyspieszane przez zwiększone topnienie” – dodają badacze z UB .
Zwiększanie ryzyka związanego z utratą lodu
Zjawiska topnienia lodu są bezpośrednio powiązane z globalnym ociepleniem, a ostatnie badania wykazały, że Arktyka ociepla się w czterokrotnie szybszym tempie niż średnia światowa z powodu zwiększonej ilości gazów cieplarnianych. Autorzy badania wyjaśniają, że „zwiększone topnienie jest ściśle powiązane z epizodami ekstremalnego ciepła powodowanego przez częstsze, cieplejsze i bardziej wilgotne antycykloniczne masy powietrza z bardziej północnych szerokości geograficznych”.
„Te wzorce atmosferyczne utrzymują latem powietrze nad Grenlandią w stagnacji, zwiększają promieniowanie słoneczne i zmniejszają albedo (odbicie światła słonecznego) śniegu i lodu, co dodatkowo przyspiesza ocieplenie i topnienie” – dodają.
Według badaczy z UB topnienie zachodzi w wyższych obszarach pokrywy lodowej, gdzie wcześniej nie zaobserwowano topnienia lodu w latach 1950–1990. Doprowadziło to do pęknięć i innych zmian strukturalnych w pokrywie lodowej oraz zwiększa ryzyko powstania dużych bloków lodu przedostając się do oceanu. „Międzynarodowe raporty klimatyczne przewidują znaczny wzrost temperatur w regionach polarnych, co przyspieszyłoby trend, który zaobserwowaliśmy w tym badaniu” – stwierdzili naukowcy.
Globalne skutki i europejskie zmiany klimatyczne
Topnienie lodu na Grenlandii ma konsekwencje globalne, ponieważ w głównej mierze przyczynia się do wzrostu poziomu morza, a także wpływa na wzorce cyrkulacji atmosferycznej. Według naukowców zmiany te mogą również mieć wpływ na klimat Europy. „Te zmiany w temperaturze i wzorcach opadów mogą mieć wpływ na działalność społeczno-gospodarczą, ekosystemy i mogą przyczynić się do nasilenia ekstremalnych warunków klimatycznych w pobliskich regionach północnego Atlantyku” – zauważają eksperci.
Ponadto badacze ostrzegają również, że prognozowane scenariusze klimatyczne wskazują na wzrost liczby takich epizodów: „To podkreśla pilną potrzebę ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w celu złagodzenia skutków zmian klimatycznych w nadchodzących dziesięcioleciach” – podsumowują.
Odniesienie: „Rising Extreme Meltwater Trends in Grenland Ice Sheet (1950–2022): Surface Energy Balance and Large-Scale Circulation Changes”, Josep Bonsoms, Marc Oliva, Juan I. López-Moreno i Xavier Fettweis, 27 sierpnia 2024 r., Dziennik klimatu.
DOI: 10.1175/JCLI-D-23-0396.1
